شغل آتش نشانی به خاطر اهمیتی که در نجات جان انسان‌ها و جلوگیری از وقوع حوادث فجیع دارد، یکی از شغل‌های محبوب در جوامع است. آتش نشانان با فعالیت مستمر و پررنگ خود نقش بسیار مهمی در ایمنی مردم دارند. یک آتش نشان باید قابلیت‌های ویژه‌ای داشته باشد و در زمینه‌های متعددی به‌طور تخصصی آموزش ببیند. بدیهی است که این شغل برای هرکسی مناسب نیست و برای قدم برداشتن در این راه باید اطلاعات کافی در مورد آن داشته باشید. در این مقاله قصد داریم شما را با کلیات این شغل و خصوصیاتی که باید یک آتش نشان خوب داشته باشد، آشنا کنیم.
عناوین اصلی این مطلب
آشنایی با شغل آتش نشانی
آتش نشانی یک شغل بسیار مهم در جامعه است که افراد موظف در آن، با هدف محافظت از جان انسان‌ها، پیشگیری از بروز آسیب‌های خطرناک و جدی به جان و مال مردم و مراقبت و محافظت از محیط زیست در برابر آتشسوزی فعالیت می‌کنند. آتش نشانان با یادگیری و انجام فعالیت‌هایی موثر برای اطفای حریق، کنترل و جلوگیری از گسترش آتش یا هدایت کردن آتشسوزی و اقدامات مانند آن وظایف خود را تحت نظر یک سازمان آتش نشانی ایفا می‌کنند.
سازمان‌های آتش نشانی تحت نظارت شهرداری‌ها فعالیت می‌کنند و در تمامی شهرها و کشورها وجود دارند. خدمات یک سازمان یا ایستگاه آتش نشانی شامل مقابله و اطفای آتشسوزی، انجام عملیات‌های امداد و نجات در هنگام وقوع حوادث و سوانحی از این قبیل است. هر فردی با شغل آتش نشانی، باید آموزش‌های لازم را فرا گرفته و در تمامی این فعالیت‌ها توانایی و دانش کافی را به دست آورده باشد.
هر آتش نشان باید از سلامت جسمی کافی، مهارت لازم و قابلیت انجام اقدام مناسب در شرایط اضطراری، حساس و پر از هیجان و خطر را داشته باشد. بخشی از اقدامات یک آتش نشان به کنترل و خاموش کردن شعله‌های آتش در هر مکان بر می‌گردد. بخشی دیگر مربوط به عملیات امداد و نجات کسانی است که در محلی مانند چاه یا معدن سقوط کرده یا در آسانسور و ارتفاع گیر کرده‌اند. همچنین ممکن است فردی در معرض خطر مسمومیت شیمیایی یا خفگی باشد یا زیر آوار ساختمانی گیر کرده باشد که آتش نشانی وظیفه رسیدگی به این مشکلات را دارد.
یک کار دیگر شغل آتش نشانی، آموزش دادن به عموم افراد در مورد مسائل ایمنی مرتبط با آتش و آتشسوزی است. حتی مشورت و بررسی راجع به اصول و نکات ایمنی در برابر آتش در ساختمان‌سازی نیز یکی از فعالیت‌های جانبی سازمان‌های آتش نشانی است. چرا که اگر از ابتدا یک سری نکات در ساخت سازه‌ها و خانه‌ها رعایت شود، هم آن سازه در برابر آتشسوزی مقاوم‌تر خواهد بود و هم در صورت بروز حریق احتمالی، آتش نشانان دسترسی بهتری به قسمت درگیر با شعله‌های آتش دارند و سریع‌تر و راحت‌تر می‌توانند آتش را اطفا کنند.
کسانی که وارد شغل آتش نشانی می‌شوند، در اوایل کارشان مامور آتش نشان هستند. در ادامه و با انجام ماموریت‌ها و عملیات‌های متعدد، سمت‌های بعدی مثل راننده، معاون شیفت، فرمانده شیفت، معاون عملیاتی، رئیس ایستگاه و معاون امور ایستگاه به آن‌ها تعلق می‌گیرد. در صورت داشتن مدرک تحصیلی بالاتر، قادر به رسیدن به سمت‌های افسر آتش نشان، افسر ارشد آتش نشان و رئیس ایمنی و آتش نشانی هستند. مورد بعدی که باید به آن اشاره کرد، ساعت کاری آتش نشان‌ها است که به صورت 24 ساعت آماده به کار بودن و 48 ساعت استراحت در جریان خواهد بود.
وظایف آتش نشان‌ها
- 1- اولین وظیفه ماموران آتش نشانی، حمل تجهیزات و وسیله‌های مورد نیاز برای انجام عملیات است.
- 2- دومین وظیفه، انجام اقدامات لازم برای کنترل و خاموش کردن شعله‌های حریق است.
- 3- یکی دیگر از وظایف شغل آتش نشانی نجات افرادی است که در محل وقوع حادثه یا آتشسوزی حضور دارند و جان آن‌ها در خطر است.
- 4- همچنین لازم است آتش نشانان محیط را از لحاظ نشت ترکیبات شیمیایی و خطرناک بررسی کنند.
- 5- مسئولین تیم آتش نشانی باید به کار و انجام وظایف ماموران زیر دست خود نظارت داشته و از درستی روند فعالیت‌ها مطمئن شوند.
- 6- همچنین مسئولان با رتبه بالاتر، باید هر روز از عملیات‌ها و اقدامات صورت گرفته در آن سازمان آتش نشانی گزارش بنویسند.
- 7- سازمان آتش نشانی در قبال آموزش مسائل ایمنی به جامعه نیز مسئولیت‌هایی دارد. بنابراین یکی از وظایف شغل آتش نشانی برگزار کردن دوره‌های آموزشی در محل‌هایی مثل مدرسه‌هاست تا سطح آگاهی عمومی در مورد آتشسوزی و ایمنی در برابر آتش بالا رود.
- 8- از جمله وظیفه‌های مهم سازمان‌های آتش نشانی بررسی ساختمان‌ها و پروژه‌های عمرانی از نظر رعایت موارد ایمنی در آن هاست. این مساله تا حدود زیادی از بروز فاجعه و مشکلات بزرگ در آینده جلوگیری می‌کند.
- 9- همچنین علاوه‌بر بازرسی بناها، آتش نشانان می‌توانند قبل از شروع ساخت و ساز در مورد نکات ایمنی لازم برای افزایش مقاومت و ایمنی سازه نسبت به آتشسوزی، به کارفرمایان و مجریان کار مشاوره بدهند.
یک آتش نشان چه ویژگی‌هایی دارد؟
فردی که می‌خواهد وارد شغل آتش نشانی شود، باید از یک سری شرایط و خصوصیات برخوردار باشد. اولین شرطی که از آن نام می‌بریم، شرط سنی است. سن مناسب برای ورود به این عرصه، 18 تا نهایتا 25 سال است. همچنین قد فرد باید حداقل 170 سانتیمتر بوده و آمادگی جسمانی مطلوبی برای انجام عملیات‌های آتش نشانی داشته باشد.
یک آتش نشان باید بتواند بر هیجان و موقعیت‌های استرس‌زا غلبه کند و کاملا به سرعت و به موقع واکنش لازم را نشان دهد. انجام عکس العمل تند و مناسب در شرایط بحرانی و خطرناک در عین حفظ آرامش و خونسردی، در انجام امور آتش نشانی ضروری است.
شغل آتش نشانی با ریسک و عوامل خطرناکی مثل خطر سقوط، سوختگی، انفجار، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا گازهای سمی و… همراه است. همچنین آتش نشان باید بتواند خود را با شرایط آب و هوایی خاص وفق داده و در هر شرایطی آماده به کار باشد.
مهارت‌های مورد نیاز آتش نشان‌ها
یک آتش نشان باید مهارت‌های مختلف را فرابگیرد و در زمینه‌های مختلف از اطفای آتشسوزی گرفته تا عملیات‌های پیچیده امداد و نجات، مهارت لازم را داشته باشد. در درجه اول، در آتش نشان باید انسان دوستی بیدار باشد و فرد نسبت به مردم و نجاتشان از خطر، علاقمند باشد. بنابراین باید شخصی شجاع و دلسوز باشد. همچنین از آمادگی جسمانی و توان بدنی بالا برخوردار باشد تا بتواند در عملیات‌ها به درستی عمل کند. سلامت روان هم مساله‌ای مهم و حیاتی برای آتش نشانان است.
هر فردی که وارد شغل آتش نشانی می‌شود، باید بتواند در شرایط بحرانی و خطرناک مثلا در خلال یک آتشسوزی، سریعا وارد عمل شده و عکس العمل درست نشان دهد. انضباط، دقت و هوشیار بودن در این حیطه بسیار اهمیت دارد. اعتماد به نفس بالا، ایثار و فداکاری، صبر و بردباری و داشتن مهارت کار تیمی، در فعالیت‌های آتش نشانی از ضروریات هستند. یک آتش نشان باید بتواند در لحظه بدون اتلاف وقت، تصمیم بگیرد و وارد عمل شود. همچنین احتیاج به داشتن مهارت کافی برای به کارگیری تجهیزات اطفای حریق و امداد و نجات دارد. آتش نشانان باید بتوانند آتشسوزی یا حادثه وقوع یافته را به درستی تشخیص داده، بررسی کرده و آن را گزارش کنند.
چطور وارد شغل آتش نشانی شویم؟
لازمه قدم گذاشتن در راه آتش نشان شدن، تحصیلات است. یک فرد علاقمند برای ورود به این حوزه، می‌تواند در دوره دبیرستان خود در مدارس کار و دانش در رشته ایمنی و آتش نشانی شروع به تحصیل کند. به‌علاوه می‌توان در دوره کاردانی در گرایش‌های نجات، اطفای حریق، ایمنی و حفاظت ساختمان‌های بلند به تحصیل پرداخت. در دوره کارشناسی، گرایش‌های مدیریت عملیات، پیشگیری و در دوره کارشناسی ارشد نیز گرایش ایمنی و مدیریت برای آن در نظر گرفته شده است.
بعد از گذراندن دوره‌های تحصیلی، برای ورود به حیطه کار می‌بایست اول مشخصات لازم برای آتش نشان شدن را داشته باشید. برخی شرایط عمومی یا تخصصی شغل آتش نشانی در آگهی‌های استخدام نام برده می‌شود که باید این موارد برای شما صدق کند. بعد از مراجعه و ثبت نام در مرکز مورد نظر یا سایت سازمات آتش نشانی، آزمون اولیه‌ای از شما گرفته می‌شود که در صورت با موفقیت گذراندن آن، لازم است در امتحان‌های عملی و تخصصی هم سنجیده شوید. اگر در همه آن‌ها قبول شوید، قادر خواهید بود مشغول به کار شوید.
لازم به ذکر است که پس از قبولی و استخدام در سازمان آتش نشانی نیز یک سری آموزش‌های لازم عملی یا نظری در دانشکده‌ی آتش نشانی به افراد داده خواهد شد. اگر فرد بخواهد افسر آتش نشان شود، می‌تواند در مقاطع مختلف دانشگاه تحصیلش را ادامه دهد.
برای افرادی که با تحصیل در رشته‌های مرتبط اقدام نکرده‌اند نیز امکان ورود به حیطه شغل آتش نشانی وجود دارد. این اشخاص می‌توانند به‌عنوان آتش نشان داوطلب مشغول به کار شوند، به شرط این که خصوصیات لازم برای آتش نشان شدن و سلامت کامل جسمی و روحی داشته باشند و دوره‌های تخصصی مربوطه را بگذرانند تا آمادگی و مهارت‌های لازم را پیدا کنند. آتش نشان‌های داوطلب در موقعیت‌های بحرانی و حوادث غیرمترقبه به کمک سایر آتش نشان‌ها آمده و آن‌ها را در عملیات‌ها همراهی می‌کنند. سن آتش نشانان داوطلب می‌تواند بین 18 تا حداکثر 60 سال باشد.