سیستم اطفا حریق آیروسل یک سیستم اطفاء حریق فعال است که با استفاده از مخلوطی از آمونیاک و آب به عنوان ماده اطفاء حریق، حریق را کنترل و خاموش می‌کند.
یکی از مزایای این سیستم این است که برای خاموشی حریق نیازی به استفاده از مواد شیمیایی مضر برای انسان ها نیست و همچنین از نظر زیست محیطی نیز کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کند. از سوی دیگر، یکی از معایب این سیستم این است که نیاز به نصب و نگهداری مداوم دارد و همچنین هزینه نصب و تجهیزات آن نسبتا بالاست.
عناوین اصلی این مطلب
سیستم اطفا حریق آیروسل چیست؟
سیستم اطفای حریق پودری یا هواپخش (آیروسل) مثالی از سیستم های اطفای آتش سوزی می‌باشد که جایگزین سیستم اطفای آتش سوزی هالون 1301 و سیستم اطفای حریق کربن دی اکسید CO2 پرفشار است. این سیستم مشابه سیستم اطفای آتش گازی یا سیستم اطفای آتش سوزی شیمیایی خشک بر پایه ذرات می‌باشد.
در سیستم اطفای آتش سوزی آیروسل از ذرات بسیار ریز جامد و مواد گازی برای خاموش کردن حریق استفاده می‌شود، ماده جامد و گازی بر اثر برخورد گرمازا ایجاد می‌شوند. بر اثر یک برخورد گرمازا، ذرات ریز آیروسل فشرده و گاز سیال از سیستم اطفاء آتش سوزی آیروسل بیرون می‌آیند.
برعکس سیستم های اطفای آتش سوزی گازی که گاز منتشر می‌نمایند و دست اندرکاران خاموش کننده شیمیایی خشک که از ذرات پودری به اندازه 150 – 25 میکرومتر ساخته شدند، سیستم اطفای آتش آیروسل فشرده از ذرات بسیار ریز با اندازه 10 میکرومتر تشکیل می‌شوند.
ذرات جامد آیروسل نسبت به عوامل خاموش کننده شیمیایی دارای جرم بسیار کوچکی می‌باشند، همین مورد باعث ماندگاری بیشتر آن در هوا می‌گردد. سیستم اطفای آیروسل در حین تخلیه در ناحیه محافظت شده پسماند کمتری از خود بر جای می‌گذارد.
در مقایسه با سیستم اطفای آتش شیمیایی خشک و سیستم اطفای آتش سوزی شیمیایی تر (خاموش کننده‌های کف) که بایستی مستقیم به سمت شعله نشانه گیری شوند، آیروسل فارغ از در نظر گرفتن مکان و ارتفاع آتش سوزی قادر است توسط عمل مکانیکی، الکتریکی و یا الکترومکانیکی (ترکیبی) به سمت هدف پرتاب و بر روی آتش سوزی تأثیرگذار باشد.
خاموش کننده آیروسل
اطفاء حریق بوسیله آیروسل به میزان غلظت ذرات آیروسل در مقابل آتش سوزی بستگی دارد و مقدار مواد خاموش کننده، متعلق به مساحت ناحیه حفاظت شده و نوع خطر حفاظت شده است. هر چه سریع‌تر محیط حریق با آیروسل پوشانده شود عملیات اطفا سریع‌تر اعمال می‌شود.
بیشتر بخوانید: سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر چیست؟
انواع سیستم اطفای حریق آیروسل
تقسیم بندی بر اساس نحوه فعالسازی
این سیستم اطفاء آتش سوزی بر اساس اینکه چطور فعال شده و شروع به اثرگذاری یا خاموش کردن شعله‌های آتش می‌کند، در 3 دسته قرار می‌گیرد. این 3 گروه را در ادامه معرفی می‌کنیم.
- کپسول آیروسل الکتریکی: در این کپسول ها برای فعال شدن ذرات آیروسل، نیاز به اعمال یک شوک الکتریکی وجود دارد. برای فعال شدن اتوماتیک آن، سیگنال از دتکتور به کنترل پنل فرستاده شده و سپس ولتاژی در حد 24 ولت به کانکتور کپسول می‌رسد. با دریافت این ولتاژ جزئی، سریعا و در مدت زمان 6 ثانیه کل ذرات آیروسل که در سیلندر کپسول وجود دارد، رها می‌شود.
- کپسول آیروسل مکانیکی: در طراحی این مدل کپسول‌ها، تنها یک ضربه مکانیکی کافی است تا ذرات آیروسل مورد نظر فعال و آزاد شوند. کار این ضربه مکانیکی را یک فتیله که به شعله آتش (حتی در حد یک جرقه) حساس است، انجام می‌دهد. بنابراین به محض ایجاد کوچکترین جرقه، در عرض 3 ثانیه ذرات آیروسل آزاد می‌شوند.
- کپسول آیروسل حرارتی: یک حسگر حساس به درجه حرارت در حد 475 درجه، کارکرد این کپسول‌ها را تنظیم می‌کند. زمانی که دمای محیط به این حد برسد، محصول به شکل اتوماتیک فعال شده و به اطفای حریق می‌پردازد.
تقسیم بندی بر اساس شیوه استفاده
بر اساس شیوه استفاده از سیستم های اطفای حریق آیروسل، آن‌ها را به 2 گروه ثابت یا قابل حمل تقسیم می‌کنند. در سیستم ثابت، تجهیزات لازم با یکی از نحوه فعالسازی های مختلفی که گفته شد، در محل مورد نظر نصب می‌گردد. سپس بطور خودکار در مواقع بروز آتش سوزی فعال شده و تا رسیدن نیروهای آتش نشانی، به خاموش کردن آتش می‌پردازد.
در مدل های قابل حمل، از کپسول‌های اطفای حریق آیروسل استفاده می‌شود. این کپسول‌ها توسط نیروهای آتش نشانی بکارگرفته می‌شوند تا انواع گروه‌های آتش سوزی را مهار کنند.
در کنار روش‌های کنترل و اطفای آتش سوزی، استفاده از پوشش ضد حریق هم نقش بسیار مهمی در بالا بردن حفاظت و ایمنی ساختمان در برابر آتش دارد. پوشش ضد حریق انواع مختلفی دارد و اجزای سازنده ساختمان را می‌پوشاند تا در هنگام وقوع آتش سوزی، احتمال تخریب زودهنگام سازه را تا حد زیادی کاهش دهد.
تقسیم بندی بر اساس غلظت ذرات آیروسل
در این دسته بندی، سیستم اطفای حریق آیروسل می‌تواند متراکم یا پراکنده باشد. در سیستم‌های متراکم یا فشرده، غلظت ذرات آیروسل بیشتر است.
نحوه عملکرد سیستم اطفا حریق آیروسل
آیروسل به عنوان یک ماده اطفاء حریق مؤثر به شمار می‌رود. این ماده با تداخل شیمیایی با رادیکال های آزاد آتش، احتراق مواد را مهار کرده و باعث خاموشی آتش می‌شود. از آنجایی که از ذرات نمک فلز قلیایی تشکیل شده است، این ذرات رادیکال‌های آزاد مواد احتراق را به هم متصل کرده و اکسیداسیون مجدد مواد را جلوگیری می‌کنند
به همین دلیل، آتش کاهش دما می‌یابد و در نهایت خاموش می‌شود. در عملیات اطفاء حریق، ذرات آیروسل به دلیل اندازه کوچکشان در هوا معلق می‌مانند و از شعله ور شدن مجدد آتش جلوگیری می‌کنند.
روش‌های مهار آتش سوزی
- کم کردن یا ایزوله کردن سوخت
- کم کردن حرارت
- کم کردن یا ایزوله کردن اکسیژن
- مهار برخورد زنجیره‌ای مواد اشتعال زا
سیلندرهای آیروسل از ذرات بسیار ریز ترکیبات پتاسیم ساخته شدند، در صورت تحریک الکتریکی و یا حرارتی میان ذرات پتاسیم (K) از سیلندر بیرون می‌شوند و با گازهای CO2، N2 و یا بخار آب ادغام گردیده و تشکیل ماده اطفایی می‌دهند. ترکیبات پتاسیم به کمترین انرژی جهت یونیزاسیون نیاز دارند که این انرژی بوسیله آتش تأمین می‌شود. با جذب انرژی ذرات جامد پتاسیم به بخش‌های کوچکتری تبدیل شده و یون‌های پتاسیم را آزاد می‌نمایند.
بیشتر بخوانید: آموزش انواع حریق و مهارآتش سوزی های مختلف
یون‌های پتاسیم با هیدروکسید، هیدروژن و اکسیژن (OH، H، O) ادغام گردیده و مولکول های بی خطری مانند پتاسیم هیدروکسید و آب ایجاد می‌نمایند، براین اساس فارغ از کاهش اکسیژن، برخورد زنجیره ای آتش سوزی متوقف می‌گردد.
کاربرد سیستم اطفا آتش سوزی آیروسل
این سیستم می‌تواند در پنج کلاس حریق A، B، C، E و F مورد استفاده قرار بگیرد. از ژنراتورهای آتش نشانی آیروسل می توان در موارد گوناگون برای اطفای آتش استفاده کرد.
این ژنراتورها می توانند در محیط های صنعتی مانند محل ذخیره سازی و پالایشگاه های نفت و گاز، ساختمان های اداری، انبار، کارگاه، دفاتر و آزمایشگاه ها، موتورهای الکتریکی، اتاق‌های UPS، ترانسفورماتورها، سوئیچ ها، رله ها و سایر تاسیسات و تجهیزات الکتریکی، محیط های الکترونیکی، فرودگاه، هتل، مرکز خرید، موزه و کتابخانه، پارکینگ های زیرزمینی، اتاق‌های IT، ایستگاه های مترو راه آهن، آپارتمان، گاراژ، وسایل نقلیه مانند موتور، محفظه داخلی اتومبیل و اتوبوس، و وسایل نقلیه با هدف ویژه دریایی و نظامی استفاده شوند.
مزایای سیستم اطفای حریق آیروسل
سیستم اطفای حریق آیروسل به عنوان یک راه حل موثر و کارآمد برای مقابله با آتش در مکان های مختلف شناخته شده است.این سیستم از مزایایی همچون راندمان بالا و تطبیق پذیری در مکان هایی که روش های دیگری ممکن است موثر نباشند، بهره می برد.
- اثرگذار برای هر نوع از طبقه بندی آتش سوزی
- موثرترین سیستم اطفا آتش سوزی با دقت به وزن
- جایگزین هالون 1301 و غیرسمی
- هزینه نگهداری و پشتیبانی بسیار کم
- بدون نیاز به لوله کشی و مخازن تحت فشار
- وزن و حجم کم
- ساخت کمترین میزات آلودگی پس از عملیات اطفاء
محدودیت‌های کاربرد سیستم اطفای حریق آیروسل
استفاده از این سیستم اطفاء حریق، در کنار مزایا و پتانسیل‌هایی که دارد، محدودیت‌هایی هم دارد که باید به آن‌ها توجه کرد. بر اساس استاندارد NFPA 2010، سیستم اطفای حریق آیروسل برای خاموش کردن آتشسوزی درگیرشده با مواردی که در ادامه گفته می‌شود، کاربردی نیست.
- برای خاموش کردن آتشسوزی عمقی در گروه حریق A.
- مواد شیمیایی خاصی مثل نیترات سلولوزی و باروت؛ چون حتی در نبود هوا امکان اکسیدشدن را دارند.
- وجود فلزات واکنش‌پذیر در محل، مثل لیتیوم، سدیم، پتاسیم، منیزیم، تیتانیوم، زیرکونیوم، اورانیوم و پلوتونیوم.
- هنگام وقوع آتشسوزی ناشی از هیدریدهای فلزی.
- زمانی که احتمال تجزیه ترکیب شیمیایی و آزاد شدن گرمای بیشتر وجود دارد؛ مثل پراکسید آلی خاص و هیدرازین.
معایب سیستم اطفای آتش سوزی آیروسل
از آنجایی که سیستم اطفا حریق آیروسل دارای مزایای زیادی است، اما معایبی نیز دارد که باید به آن توجه شود. این سیستم، ذرات آیروسل را به صورت خودکار تبخیر نمی‌کند و باعث انسداد نور و اختلال در عملکرد سیستم می‌شود.
- نمک های فلزی و اکسیدهای فلزی موجود در ذرات آیروسل می‌توانند سبب اتصال کوتاه در تجهیزات الکتریکی شده و آسیب رساندن به آن ها شود.
- این سیستم امکان شارژ نداشته و بعد از هر بار مصرف و اتمام تاریخ انقضاء می‌بایست سیستم نو خریداری شود.
- در صورت خرابی مرکز کنترل قابلیت راه اندازی به صورت دستی ندارد.
- امکان خنک کنندگی آن کم می‌باشد.
- به جهت ایجاد حرارت بالا برای بخش‌های پرخطر توصیه نمی‌شود.
- برای کلاس‌های آتش سوزی A،B،C دارای محدودیت است.
- ساخت حالت غبار در طول تخلیه باعث کاهش دید اشخاص شده و در خروج آن ها مشکل ایجاد می‌کند.
- بدلیل مضر بودن برای آدم‌ها، در جاهایی که اشخاص حضور دارند توصیه نمی‌شود.
- بدلیل امکان نفوذ اندک مواد برای اطفاء مایعات قابل اشتعال در حجم بالا و آتش‌های عمیق کاربرد ندارد.
- برای اطفاء مواد منفجره مانند TNT، باروت و غیره مطلوب نمی‌باشد.
- به جهت تولید پسماند، ایجاد گرد و غبار در مکان هایی که دارای تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی می‌باشند توصیه نمی‌شود.
- به جهت ساخت چسبندگی و تغییر رنگ بر روی کاغذ در اتاق‌های بایگانی و آرشیو سندها توصیه نمی‌شود.
استفاده از عوامل اطفای آتش سوزی آیروسل
سامانه‌ی غرقه سازی حریق
به عنوان سامانه‌ی غرقه سازی کامل حریق و یا تحت عنوان سامانه‌ی اطفاء آتش سوزی برای استفاده‌ی موضعی آیتم استفاده قرار می‌گیرند. سیستم‌های اطفای آتش سوزی با غرقه سازی، بر روی دیوار و یا سقف نصب می‌شوند. با انتخاب تعداد تمام آیروسل‌های مورد نیاز برای اطفاء آتش در فضای معین شده، می‌شود به اطفای آتش سوزی با غرقه سازی کامل دست یافت.
در سیستم اطفای آتش سوزی به شیوه غرقه سازی برای جابجایی و یا توزیع دلیل اطفایی از محل ذخیره سازی به فضای بیرون، به هیچگونه شبکه توزیعی نیازی نیست، چون سیستم اطفاء آتش سوزی آیروسل بطور مستقل و تحت عنوان مخزن ذخیره سازی و نازلی که گاز را مجبور به جنبش می‌نماید، کار می‌کند. در نتیجه در فضای اشغالی صرفه جویی شده و باعث بالا بردن بازدهی حمل و نقل می‌گردد.
درباره سیستم های اطفا حریق بیشتر بخوانید: سیستم اطفای حریق واترمیست چیست؟
دستگاه‌های قابل حمل دستی
معمولاً در دستگاه های قابل حمل دستی که ماده اطفایی مستقیم به سمت آتش پرتاب می‌گردد، از سیستم اطفای آتش سوزی با کاربرد موضعی استفاده می‌نمایند. سیستم اطفای آتش سوزی آیروسل فشرده قابل حمل پاششی، معمولاً به طوری پیاده سازی شده است که می‌تواند آیروسل را به طور 360 درجه پراکنده نماید و ابر آیروسلی بزرگی را محیط حریق تولید کند.
به این ترتیب بر عکس سیستم اطفاء آتش قابل حمل پاشیدنی، دیگر نیاز نیست مخاطب در طول استفاده از این سیستم تحت عنوان یک سیستم قابل حمل به شعله نزدیک گردد و خود را در معرض خطر شعله قرار دهد.
هنگا‌می‌که ذرات آیروسل به شعله رسید، حمله آغاز و رادیکال‌های پتاسیم خنثی کننده آتش سوزی ایجاد می‌گردند. حریق تا وقتی قابل کنترل می‌باشد که آیروسل غلظت کافی را دارا باشد. در صورتی که غلظت آیروسل به اندازه کافی نباشد، با پایین آوردن دمای شعله به اندازه‌ای می‌تواند جلو آن را گرفت. این کار شرایطی را به وجود می‌آورد تا در هنگام تخلیه ساکنین به ناحیه امن، حریق کنترل شود.
جمع بندی
سیستم اطفا حریق آیروسل، یکی از موثرترین روش‌های مهار آتش است که با استفاده از ذرات معلق در هوا به عنوان ماده اطفا حریق عمل می‌کند. این سیستم با انتشار ذرات آیروسل به طور موثر می‌تواند آتش را خاموش کند و جلوی گسترش آن را بگیرد. اما یکی از معایب این سیستم، احتمال ایجاد آلودگی در محیط است که باید قبل از استفاده از آن، این مسئله را در نظر گرفت و از تأثیرات آن بر روی محیط استفاده کرد.
سیستم‌های اطفاء حریق آیروسل (Aerosol) همچون سیستم‌های اطفاء آتش سوزی گاز برای خاموش کردن حریق، در مناطقی که استفاده از عوامل خاموش کننده معمولی مانند آب یا فوم (Foam) منجر به آسیب بیشتر به آتش می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آیا در مورد علت آتش سوزی ساختمان پلاسکو اطلاعات دارید؟
سیستم‌های اطفای آتش آیروسل جایگزین سیستم‌های اطفای آتش هالون می‌باشند، که هیچ تأثیر مخربی بر روی محیط زیست ندارند. این سیستم ها را می‌شود به صورت الکتریکی، گرمایی و یا دستی فعال نمود. شما می‌توانید با استفاده از سیستم‌های اطفاء آتش از کل مشکلات موجود در سیستم‌های حریق سنتی جلوگیری نمایید.
تیم تولید محتوای شرکت آذر ایستا پدرام سازه در جهت آموزش و افزایش آگاهی درباره حوادث غیرمترقبه و سیستم اطفاء حریق پودری (آیروسل) به شما عزیزان این نوشته علمی را تهیه و تنظیم کرده است. شرکت آذر ایستا پدرام سازه در جهت افزایش ایمنی سازه‌ها به اجرای پوشش ضد حریق پرداخته است. تمامی اطلاعات درباره ثبت سفارش و همکاری و حتی قیمت آنلاین پوشش ضد حریق در وبسایت موجود است. در صورت نیاز به مشاوره از طریق راه های ارتباطی اقدام کنید.
