اسپرینکلرها یکی از اصلی ترین تجهیزات اطفاء حریق هستند که در سیستمهای آتش نشانی استفاده میشوند. این تجهیزات از طریق نصب روی سقف ها عملکرد خود را انجام میدهند. اسپرینکلرها به صورت دائمی روی سقف ها نصب میشوند و در صورت شناسایی بیش از حد حرارت ، آب یا مواد آتش نشانی را به طور خودکار و به صورت پراکنده از خود تخلیه میکنند.

اسپرینکلر آتش (Fire sprinkler) جزیی از سامانه پاششی اطفاء حریق است و زمانی که اثری از آتش‌سوزی را تشخیص دهد، مانند وقتی که دما از میزان مشخصی فراتر رود، آب را تخلیه می‌کند. اسپرینکلر آتش‌نشانی به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود و در هر سال در سراسر جهان بیش از ۴۰ میلیون اسپرینکلر نصب می‌گردد. در ساختمان‌هایی که توسط اسپرینکلر آتش حفاظت شده و دارای طراحی و نگهداری استاندارد باشد، بیش از ۹۹ درصد از آتش‌سوزی‌ها به تنهایی توسط اسپرینکلر کنترل می‌شود.

سیستم اطفاء حریق سقفی

سیستم اسپرینکلر یا آب پاشنده، به صورت یک آب پاش متصل به سیستم لوله کشی آب شهری در ساختمان که در زمان حریق به وسیله ی رسیدن دما به حد معمولی که طراحی شده است عمل می کند. هر آب پاش به وسیله ی یک حباب شیشه ای حساس به گرما با یک اتصال فلزی دو طرفه همراه با آلیاژ قابل حریق بسته می شود و جریان آب را هنگام حریق کنترل می کند.

هر نوع اسپرینکلر به طور مستقل هنگامی که درجه حرارت از پیش تعیین شده به دست آید، فعال می شود. در نتیجه این نوع سیستم اطفاء حریق ساختمانی در نزدیکی آتش فعال می شود و عموما هم، همان نقطه ای که دچار آتش سوزی شده است را خاموش می کند.

این نوع سیستم اطفا حریق، به وسیله ی پاشش آب حریق را تا حدودی کنترل و سرکوب می کند و عموما زمان هایی که آتش نشانان قادر به فراهم کردن جریان آب مناسب نیستند از این دستگاه استفاده می شود و به کاهش سرعت گرما در حریق قبل از مداخله ی دستی اطفا حریق کمک می کند.

آیا میدانید سیستم اطفاء حریق آیروسل چیست؟

سیستم اسپرینکلر چگونه طراحی میشود؟

همانطور که میدانیم، سیستم های اطفاء حریق برای حفظ امنیت ساختمان ها بسیار حائز اهمیت هستند. طراحی این سیستم ها باید به گونه ای انجام شود که بتواند به صورت مؤثری در برابر آتش سوزی مقاومت کند. برای این منظور، ابتدا باید عواملی مانند مساحت ساختمان، کارایی آن و نوع وسایل موجود در آن مشخص شوند.

این عوامل در تعیین میزان اشتعال زایی و سرعت انتقال آتش نقش مهمی دارند. سپس باید منطقه هایی که بیشترین احتمال آتش سوزی را دارند، تعیین شوند. این مناطق محلهایی هستند که در آنها خطر بیشتری در برابر آتش سوزی وجود دارد.

در ادامه، باید مطمئن شویم که فشار آب کافی برای این مناطق فراهم است و آبپاش ها قادر به منتقل کردن آب هستند. علاوه بر این، عواملی مانند اصطکاک آب در لوله ها نیز در طراحی سیستم اطفا حریق اسپرینکلر مدنظر قرار میگیرند. با توجه به اصول مهندسی و محاسبات دقیق، در نهایت بهترین سیستم پیاده سازی انتخاب میشود.

انتخاب نوع سیستم در فاز طراحی صورت میگیرد و این انتخاب به دلیل فاکتورهای مختلف میتواند محدودیت یا ممنوعیت استفاده از برخی انواع سیستم اسپرینکلر را داشته باشد. به همین دلیل، بررسی دقیق و عمیق نیازها و محدودیت ها قبل از انتخاب نوع سیستم بسیار مهم است تا از عملکرد بهتر و ایمن تر سیستم اطمینان حاصل شود.

انواع اسپرینکلر

اسپرینکلر سیلابی

در این نوع سیستم، همه ی اسپرینکلر ها از نوع باز هستند و آب در پشت شیر کنترل اتوماتیک نگه داشته می شود. که در زمان آتش سوزی، سیستم اعلام توسط ارسال سیگنال باعث باز شدن شیر کنترل می شود.  در نهایت آب به سیستم وارد شده و از تمامی آن ها خارج می شود و سرعت تخلیه در این سیستم نسبت به بقیه بسیار بالا است.

اسپرینکلر تر

در این نوع سیستم، آب با فشار زیاد تا پشت اسپرینکلر ها وجود دارد و در زمان آتش سوزی با افزایش دما حباب شیشه ای دهانه اسپرینکلر را می شکند و سپس آب تخلیه می گردد.

اسپرینکلر خشک

در اسپرینکلر خشک از هوای فشرده درون لوله ها استفاده می شود و زمانی که فعال می شود. هوای فشرده تخلیه و سپس باعث افت فشار درون لوله ها می گردد، که باعث باز شدن شیر سیستم و ورود آب به شبکه ی لوله کشی و تخلیه می گردد. این نوع سیستم نسبت به سیستم تر سرعت عمل پایین تری دارد و در صورتیکه با افت فشار آب مواجه شویم، باید از کلید خودکار و پمپ کمکی استفاده کنیم.

اسپرینکلر پیش عملگر

در زمان آتش سوزی، با ارسال سیگنال باعث باز شدن شیر کنترل و ورود آب می شود. در این سیستم ارسال سیگنال مستقیما از دتکتور صورت نمی گیرد و تجهیزات سیستم اعلام حریق به وسیله کنترل مرکزی به شیر کنترل سیستم فرمان می دهد. این نوع سیستم اعلب در مکان هایی که به عنوان مثال دارای تجهیزات الکتریکی یا امثال آن وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرد زیرا عموما آب روی این نوع تجهیزات تاثر یو دارد و بعد از اطفا حریق باعث خراب شدن تجهیزات می شود.

درباره سیستم اطفا حریق واترمیست بیشتر بخوانید

اجزای اسپرینکلر

قاب اسپرینکلر

به ساختار و بدنه ی کلی اسپرینکلر قاب می گویند و بقیه ی اجزای سیستم روی قاب قرار می گیرد.

اتصال حرارتی

اتصال حرارتی، یکی دیگر از بخش های اسپرینکلر است. که عموما از دو نوع حباب شیشه ای و اتصال زود گداز ساخته می شود و دو کار مهم را انجام می دهد: تشخیض حریق و کنترل جریان آب

مایع حباب

وسط اسپرینکلر ها داخل یک محفظه ی استوانه ای شکل، مایعی رنگی وجود دارد. این رنگ به نوع اسپرینکلر برای هر درجه حرارت بستگی دارد، متفاوت است. تفاوت رنگ ها را به صورت خلاصه توضیح می دهیم

• بنفش: عموما حباب هایی با مایع رنگ بنفش، برای دمای 182 درجه سانتی گراد طراحی شده است.
• زرد: این رنگ برای دمای 79 درجه مناسب است.
• آبی: این رنگ برای دمای 141 درجه سانتی گراد طراحی شده است.
• سبز: این رنگ برای 93 درجه سانتی گراد مناسب است.
• قرمز: این رنگ برای دمای 68 درجه سانتی گراد طراحی شده است.
• نارنجی: این رنگ برای دمای 57 درجه سانتی گراد مناسب می باشد.

آیا میدانید سیستم اطفاء حریف گازی چیست و چطور کار میکند؟

استفاده از سیستم اسپرینکلر چه لزومی دارد؟

استفاده از سیستم های اطفاء حریق در ساختمانها و کارگاه ها یک موضوع مهم است که برخی افراد ممکن است با اهمیت آن آشنا نباشند. این افراد ممکن است بر این باور باشند که هزینه نصب این سیستم ها بسیار بالا است و ارزش اقتصادی ندارد؛ اما در واقعیت، در بیشتر ساختمان های بزرگ و نوساز امروزی از این سیستم ها استفاده میشود.

اگر شما هم مالک کارگاهی هستید که احتمال اشتعال و آتش سوزی در آن بالاست، باید هزینه نصب چنین سیستمی را با هزینه هایی که در صورت وقوع آتش سوزی باید برای بازسازی و تعمیرات بپردازید، مقایسه کنید. به این نتیجه خواهید رسید که این سیستم ها علاوه بر ایجاد آرامش و اطمینان ساکنین و کارکنان، تأثیر بسیار مهمی در کاهش آسیب های ناشی از آتش سوزی دارند.

مزایا اسپرینکلر

صرفه جویی در زمان اطفا حریق

علاوه بر اینکه عملکرد خود اسپرینکلر (آب پاشنده) به این صورت است که حداقل پنج دقیقه طول می کشد تا یک زنگ هشدار را ثبت کند و خود به صورت آبپاش عمل می کند تا زمانیکه نیروهای آتش نشانی برسند و همین زمان اندک در آتش سوزی نیز بسیار با ارزش است، زیرا هر چه زمان بیشتری طول بکشد خسارت بیشتری وارد می شود.

از نظر مالی موثر است

اسپرینکلر علاوه بر این که هزینه های بیمه را نیز کاهش می دهد؛ هزینه ی نصب پایینی به نسبت بقیه سیستم های اطفاء حریق دارد و کارکرد این سیستم نیاز به الکتریسیته و به تبع آن باطری هم ندارد و در زمان آتش سوزی هزینه ی آن در طول مدت قابل بازگشت است.

هزینه بیمه را کاهش می دهد

نصب این نوع اطفای حریق برای هر محلی، به خصوص اماکن مسکونی هزینه ی بیمه را کاهش می دهد، از آنجایی که در زمان حریق هزینه خسارات ناشی از آتش سوزی را کاهش می دهد و در نتیجه حق بیمه را 20 درصد کاهش می دهد.

نتیجه گیری

با توجه به اینکه آتش همواره یک خطر جدی برای بشر بوده و کنترل آن بسیار دشوار است، استفاده از اسپرینکلرها به ما کمک میکند تا در مواجهه با حریق، خسارات و خطرات بیشتری را از بین ببریم. تکنولوژی اسپرینکلرها به گونه ای طراحی شده است که با تشخیص حرارت و آتش، آب یا ماده خنک کننده را به طور خودکار و مؤثری به فضا پراکنده میکنند و از گسترش حریق جلوگیری میکنند.

این ابزارها علاوه بر افزایش امنیت، میتوانند زمان و هزینه های مرتبط با حریق را نیز کاهش دهند بنابراین، استفاده از اسپرینکلرها به عنوان یک ابزار پیشرفته و موثر در کنترل حریق، بهبود قابل توجهی در امنیت بشر به ارمغان میاورد.

روش دیگری که میتوانیم برای مقاومت در برابر حریق و همچنین کاهش آسیب ها و خسارات ناشی از آن استفاده کنیم، پوشش های ضد حریق است. پوشش های ضد حریق متریالی خاص هستند که روی سطوح مختلف سازه پاشیده شده و از انتقال گرمای ناشی از آتش سوزی، به سطوح فلزی و اسکلت اصلی ساختمان جلوگیری میکنند.