نگهداری و تعمیر، به مجموعه اقداماتی گفته میشود که تجهیزات اطفاء حریق را آماده به کار نگه داشته است و اگر معیوب است یا از چرخه‌ کار خارج شود و یا اقداماتی برای بهره وری بهتر انجام شود. استانداردهای لازم جهت بهبود عملکرد و تست ها، همه این موارد باید طبق برنامه زمانی انجام شود.

سیستم های اطفا و اعلام حریق

همانطور که میدانیم، سه عامل ایجاد حریق یعنی حرارت، ماده قابل اشتعال و اکسیژن زمانیکه در کنار هم قرار گیرد عمل احتراق صورت می پذیرد. برای پیشگیری از آتش سوزی و یا کم شدن آسیب های احتمالی آن راه های بسیار زیادی است. اما در کنار تعبیه سیستم های اطفا حریق مختلف، آماده بودن و انجام وظیفه‌ی درست در زمان آغاز آتش سوزی بسیار ضروری است.

پس از انجام وظیفه درست، تعمیرات دوره‌ای و رسیدگی به تجهیزات فاسد شدنی و آماده به کار بودن، امری بسیار حائز اهمیت است. سیستم اعلام حریق، یکی از تجهیزاتی است که در ساختمان‌ها برای ایجاد امنیت و ایمنی استفاده می‌شود، اما برای اطمینان از عملکرد صحیح این سیستم‌ها، نیاز است به طور منظم بر روی عملکرد آن‌ها نظارت شود.

در طول زمان، سیستم‌های اعلام حریق ممکن است فرسوده شده و عملکرد آن‌ها به دلیل ورود خاک، گرد و غبار و یا خرابکاری‌ها به خطر بیفتد. به همین دلیل، بازرسی و تعمیر و نگهداری منظم این سیستم‌ها، می‌تواند از وقوع هر گونه مشکل جلوگیری کند و ساختمان‌ها را در برابر حریق‌ها محافظت کند. در این مطلب از بلاگ آذر ایستا قصد داریم تا این موارد را بیشتر بررسی کنیم.

تعمیر و نگهداری سیستم اطفای حریق شامل چه مواردی میشود؟

بازرسی سازه

بازرسی سازه‌ها باید حتما به صورت سالانه و قبل از شروع فصل سرما در تمامی بخش های ساختمان انجام شود. تمامی بخش های ساختمان یعنی سیستم های تهویه، پنجره های دیواری و سقفی، درها، منافظ و مهم تر از همه سیستم های اطفا حریق تعبیه شده در ساختمان که بسته به نوع سازه متفاوت است.

بازرسی گیج ها

بازرسی گیج ها باید بصورت ماهانه انجام شود. تا از وضعیت حفظ و فشار تغذیه آب شبکه آگاه شویم و اگر مشکلی دارد یا آن را حل نموده یا اگر قابل تعمیر نیست از چرخه کار خارج شده و جایگزین شود.

بازرسی اسپرینکلرها

اسپرینکلرها باید سالانه بازرسی شوند. در حین بازرسی باید این موارد حتما چک شود که عاری از هرگونه زنگ زدگی باشد، صدمه فیزیکی نداشته باشد، بدون رنگ یا مواد خارجی باشد.

این نکته هم حائز اهمیت است که با توجه نوعی که اسپرینکلر دارد به صورت صحیحی نصب شده باشد. اگر در بازرسی هر کدام از موارد بالا مشاهده شد، باید حتما تعویض و یا تعمیر شده و هر گونه انسداد در مسیر پاشش آب باز شده و بدون مشکل اطفاء حریق را انجام دهد.

یکی دیگر از نکات مهم این است که در زمان بازرسی سالیانه کل سازه که در قبل از شروع فصل سرما انجام می شود، باید حتما سیستم اسپرینکلر را چک کرد که در فصل سرما آب در آن منجمد نشود. ولی در برخی مناطق احتمال یخ زدگی اصلا وجود ندارد که در این مناصق جزو اولین گزینه های سیستم اطفا حریق است که بسیار هم مورد تایید پیمانکاران است.

آیا میدانید سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر چیست؟

بازرسی لوله و اتصالات

بازرسی لوله و اتصالات باید حتما به صورت سالیانه چک شود و در وضعیت مناسبی باشد. در کنترل سالیانه باید حتما این موارد باید چک شود که عاری از نشتی ، عاری از عدم انطباق و آسیب مکانیکی باشد و هیچ گونه بار و یا وزنی بر روی آنها نباشد.

تجهیزات هشداردهنده

تجهیزات هشداردهنده شامل تجهیزاتی می شوند که در زمان وقوع آتش سوزی به هر طریقی و به هر مرکزی متصل است آن را با خبر کند که عموما، زنگ های اخبار مکانیکی و پرشر سوئیچی و… است. در زمان بازرسی باید توجه داشت که از هر گونه آسیب فیزیکی عاری باشد.

بست‌ها و آویزها

در بازرسی بست ها باید توجه داشت که نگهدارنده ها آسیب ندیده و یا شل باشند و در صورت مشاهده هر کدام از این موارد باید یا تعویض شود با تعمیر شود.

اتصالات آتش نشانی

بازرسی اتصالات اتش نشانی باید طبق استاندارد های مشخص سالیانه مورد بررسی و بازرسی قرار گیرد. باید تمامی رابط ها قبل از دوباره برگرداندن آن در سیستم و استفاده مجدد از آن تخلیه، تمیز و خشک شود. تجهیزاتی که تائیدیه ندارند باید مجددا تعمیر و یا جایگزین شود.

شیرهای کنترل

انواع شیرهای کنترل بر اساس نوع اسپرینکلر باید حتما بصورت هفتگی و ماهیانه چک شود. حداقل یک شیر کنترل فهرست شده باید بر روی هر یک از اسپرینکلر ها نصب شود. مگر آنکه خود دارای لوله تغذیه کننده و شبکه آب فایرباکس باشد.

بیشتر بخوانید: سیستم اعلام و اطفا حریق در دیتاسنتر

هیدرولیک سیستم

بازرسی سیستم های هیدرولیک باید هر سه ماه طبق پروتکل های مشخص بازرسی شود.

تست تاییدیه نصب

در زمان هایی که سازه را بازسازی می کنند و یا تعمیرات دارند بدیهی است که تاثیر مستقیم بر سیستم های اسپرینکلر دارد و نصب و راه اندازی دوباره‌ی آن باید طبق استانداردها انجام شود.

اسپرینکلرها

در بعضی از اجزای اسپرینکلرها، نوسازی تجهیزات و قطعات امکان پذیر است. مشخصات و مواردی در جایگزینی اسپرینکلرها تا حدودی کاربرد دارد از جمله نوع پاشش، نرخ دما، ملزومات طراحی، نوع اسپرینکلر و…

عموما باید در جعبه‌ی مخصوص تعدادی اسپرینکلر یدکی متناسب با نوع سازه باید باشد. محل جعبه باید به دور از رطوبت، گرد و غبار، خوردگی و یا دمای بیشتر از 38 درجه باشد.

آچار اسپرینکلر

در اجرای فرآیند بالا، یکی از مهم ترین و پرکاربرد ترین ابزار آچار اسپرینکلر است. باید برای هر کدام از اسپرینکلر های نصب شده در سازه یک آچار مخصوص به خود ان اسپرینکلر در جعبه نگهداری، وجود داشته باشد تا در زمان تست و بازرسی، مونتاژ و دمونتاژ کردن آن مورد استفاده قرار گیرد و با آچار مخصوص خود صور پذیرد.

آب مورد استفاده در سیستم

معمولا این مورد در سیستم های اطفاء حریق اسپرینکلر مورد توجه تر است. پس از انجام بازرسی و تست ها و یا تعمیرات از آب شیرین منابع ذخیره را دوباره پر میکنند و برای تجهیزات استفاده میشود.

شیرآلات

درست است که تمامی موارد در اطفاء حریق بسیار حائز اهمیت است ولی شیر آلات در عملیات اطفاء حریق نقش بسیار مهمی دارد. باید سالانه و یا هر زمان که مورد نیاز بود تعمیر شود و عموما باید تجهیزات داخل آن هم حتما چک شود و در صورت خرابی یا پوسیدگی باید تعمیر و یا جایگزین شود.

نگهداری و تعمیرات سیستم‌های اعلام حریق

اولین موضوع در مبحث اطفاء حریق، اعلام حریق است. اگر سیستم اعلام حریقی وجود نداشته باشد ممکن است برای عملیات اطفاء زمان زیادی گذشته باشد و خسارات جبران ناپذیر بسیاری وارد شده باشد، چون در آتش سوزی هر ثانیه ارزشمند است. سیستم اعلام حریق به دو صورت سیستم‌های دستی و اتوماتیک عمل میکند.

نگهداری سیستم اعلام حریق

تعمیر و نگهداری سیستم اعلام حریق، حداقل یکبار در سال الزامی است. در این فرآیند، ابتدا دتکتور اصلی سیستم خاموش میشود تا هیچ هشداری به آتش نشانی محلی ارسال نشود. سپس تجهیزات و سیستم های تشخیصی این سیستم مورد بررسی قرار میگیرند. این بررسی شامل بررسی فعالیت دتکتورهای دودی، حرارتی و شستی ها است و همچنین بررسی درستی اطلاعات نمایشگر تابلو اعلام حریق با اطلاعات نمایشگر مرکز اطلاعات میباشد.

این فرآیندها از اهمیت بالایی برخوردارند؛ زیرا در صورت عدم فعالیت صحیح سیستم، ممکن است در صورت بروز حریق، هشدار به موقع به آتش نشانی داده نشود و این میتواند عوارض جبران ناپذیری داشته باشد. بنابراین، تعمیر و نگهداری منظم این سیستم ها ضروری است تا امنیت و سلامتی افراد و محیط ها را تضمین کند.

خطاهای ممکن در سیستم اعلام حریق

در سیستم های اعلام حریق، دو مشکل اساسی ممکن است رخ دهد. اولین مشکل مربوط به آلارم های کاذب است که به دلیل ایجاد خرابی در تجهیزات مانند دتکتور، پنل و شستی ایجاد میشود. عوامل مختلفی میتوانند باعث ایجاد آلارم کاذب شوند؛ از جمله جریان گذرا در مدار کشف حریق و جریان باد.

دومین مشکل مربوط به آلارم های ناخواسته است که معمولا به دلیل استفاده نادرست از تجهیزات آلارم در مواقع غیرضروری به صدا در می آیند. هر دو این مشکلات میتوانند منجر به اخلال در سیستم اعلام حریق خودکار شوند و نیاز به تعمیر و رفع مشکل داشته باشند.

نحوه تعمیر سیستم اعلام حریق

همانند سایر وسایل الکترونیکی، این سیستم نیز ممکن است دچار خرابی شود. در این مواقع، آشنایی با نحوه تعمیر سیستم اعلام حریق اهمیت بسیاری دارد. با دانستن نکات اصلی تعمیر و نگهداری این سیستم، میتوانید در مواجهه با آلارم های غیر ضروری و خرابی های احتمالی، به سرعت مشکل را تشخیص داده و رفع کنید.

برای تعمیر سیستم اعلام حریق، شش راه ساده وجود دارد. اولین راه، تنظیم مجدد حسگر دود است که میتواند باعث توقف صدای بوق سیستم شود. دومین راه، تعویض باتری ها است که برای بهبود عملکرد سیستم بسیار موثر است. همچنین، تمیز کردن گرد و خاک از سیستم نیز میتواند بهبودی در عملکرد آن ایجاد کند. تست حسگر بدون باتری نیز یک راه دیگر برای تعمیر سیستم است.

همچنین، تعویض حسگر دود میتواند در صورتی که حسگر فعلی خراب شده باشد، مشکل را حل کند. در نهایت، دانستن دستورالعمل ها و کمک گرفتن از آنها نیز بسیار مهم است و میتواند در تعمیر سیستم اعلام حریق موثر باشد.

سیستم های دستی اعلام حریق

همانطور که از نامش پیداست یعنی نیاز به دخالت انسان است و به خودی خود سیستم هشدار دهنده برای اعلام حریق ندارد و در هنگام آتش سوزی باید از شستی های اعلام حریق استفاده کرد تا سیستم اعلام حریق صورت پذیرد.

سیستم اتوماتیک اعلام حریق

سیستم‌های اتوماتیک به چند نوع مختلف هشدار آتش سوزی را میدهد و بدیهی است که بدون نیاز به دخالت انسان است و به صورت اتوماتیک و به تنهایی هشدار میدهد. انواع مختلف سیستم اتوماتیک عبارت‌اند از

• متعارف: این نوع سیستم اعلام حریق به صورت دستی هم عمل میکند که عموما برای سازه هایی با چهار طبقه و کمتر که فاقد آسانسور است مناسب است.
• آدرس پذیر: این نوع سیستم اعلام حریق عموما برای ساختمان هایی بالاتر از چهار طبقه که دارای آسانسور است، نصب این نوع سیستم اجباری است.
• هوشمند:  نصب این نوع سیستم برای تمامی سازه های بزرگ مانند مکان های عمومی، تجاری و… اجباری بوده و حتما باید از سیستم اعلام حریق مناسب و هوشمند استفاده کنند.

در این مطلب سعی شد تا به طور تقریبا کاملی به عناوین اصلی درمورد سیستم های اطفاء و اعلام حریق پرداخته شود. اهمیت سرویس و نگهداری منظم سیستم های اعلام حریق، بسیار بالا است. هر چند ظاهراً هزینه بر باشد، حوادث حریق میتوانند خسارات بسیار جدی برای مالکان واحدها و همچنین برای سلامت و جان افراد در معرض خطر ایجاد کنند.

سیستم های اعلام حریق به طور مداوم باید بررسی و تعمیر شوند تا به درستی کار کنند و هشدارهای صحیح را به مراکز کنترل ارسال کنند. با انجام منظم این فعالیت ها، میتوان از دست رفتن اموال، صدمات جسمانی و حتی دستگیری در مواقع اضطراری جلوگیری کرد.

اجرا کردن این مواردی که در آذر ایستا به آنها اشاره کردیم و خواهیم کرد از جمله اجرای پوشش ضد حریق ساختمانی و اهمیت دادن به آنها باعث جلوگیری از بروز خطرات و حوادث ناگوار خواهد شد. امیدواریم مفید بوده باشد.