کپسول آتش نشانی، عموما به شکل مخزنی است استوانه ای شکل که داخل آن با مواد مخصوصی تحت فشار پر شده است و در هنگام حریق به ما کمک می کند تا از گسترش آتش سوزی جلوگیری شود. با توجه به این که هر نوعی از حریق با هم متفاوت است، نحوه ی برخورد با آن هم متفاوت است و خیلی به نوع آتش بستگی دارد. به همین دلیل در طول زمان های مختلف کپسول های آتش نشانی متفاوتی به وجود آمده است.
عناوین اصلی این مطلب
انواع کپسول آتش نشانی
همان طور که در بالا توضیح دادیم کپسول های آتش نشانی متفاوتی طی زمان های مختلف بوجود آمده است. نیاز به انواع مختلف کپسول برای مقابله با آتش سوزی وجود دارد. این نیاز به دلیل این است که مواد مختلف می‌توانند باعث آتش سوزی شوند و برای مقابله با هر نوع آتش سوزی، نوع کپسول آتش نشانی متفاوتی مورد نیاز است. در واقع، آتش سوزی ها براساس نوع مواد منشأ آنها در دسته های مختلفی طبقه بندی می‌شوند.
بنابراین، بسته به نوع آتش سوزی ممکن است نیاز به یک کپسول آتش نشانی خاص باشد. برای محل تجاری خود نیز باید مطمئن شوید که کپسول آتش نشانی مناسب با اندازه و وزن مناسب برای رعایت مقررات ایمنی آتش نشانی در آن مکان موجود است. حال این سوال پیش می آید که کدام مناسب تر است. در ادامه انواع و کاربرد هر کدام را به صورت متخصر توضیح می دهیم.
کپسول آتش نشانی co2
کپسول های CO2 یا کربن دی اکسید، به عنوان خاموش کننده های آتش نشانی، به ویژه برای آتش سوزی های الکتریکی و آتش سوزی های ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند نفت و بنزین، استفاده می شوند. برای آتش سوزی هایی که از طریق تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی به وجود می آید بسیار مناسب است، زیرا منتقل کننده ی الکتریسیته نیست و پس از اتمام حریق اثر خاصی روی این نوع تجهیزات باقی نمی گذارد.
کپسول های CO2 با جابجایی اکسیژن مورد نیاز آتش سوزی، آتش را خفه می کنند و در نتیجه موجب خاموشی آتش می شوند. کاربرد این نوع کپسول عموما در فضاهای سر بسته است مثلا در اتاق های سرور رایانه ها از آنها استفاده می شود. تجهیزات اطفا حریق اتاق سرور چه هستند؟
تا جایی که مقدور است، از استفاده کردن این نوع کپسول در محیط باز خودداری کرده زیرا، باعث پراکندگی گاز و کم شدن اثر بخشی آن روی کاهش حریق می شود. کپسول های CO2 دارای برچسب مشکی رنگ هستند که نشان دهنده استفاده ی آنها به عنوان خاموش کننده های آتش نشانی می باشد.
برای آشنایی با گروه آتش سوزی E بخوانید
قدرت پرتاب این نوع کپسول بین 2 تا 4 متر است و به همین دلیل باید تا حدودی به حریق نزدیک بود. کمترین زمان تخلیه آن 16 ثانیه است و در صورتی که کمتر از 10 درصد آن استفاده شود می توان دوباره از آن استفاده کرد.
کپسول آتش نشانی آبی (آب و گاز)
کپسول‌های آتش‌نشانی قرمزرنگ حاوی آب، با فشار زیاد گاز در سیلندر قرار می‌گیرند و تنها برای خاموش کردن مواد جامد مانند چوب، کاغذ و پارچه استفاده می‌شوند؛ اما باید به یاد داشت که از این نوع خاموش کننده برای آتش سوزی ناشی از روغن های خوراکی یا سوخت های نفتی استفاده نشود، زیرا علاوه بر اینکه این روش خاموش کردن آتش را ناکام می‌سازد، ممکن است مشکلات بیشتری را به وجود آورد.
برای تامین فشار این نوع از کپسول ها از گاز co2 که در داخل یک کارتریج است استفاده می شود. این نوع از کپسول ها عموما غیر قابل کنترل است، یعنی اگر شما یک بار از آن استفاده کنید و گاز از کارتریج آن خارج شود، امکان استفاده دوباره از آن وجود ندارد. کمترین زمان تخلیه ی آن حدودا 60 ثانیه است و عموما برای کنترل آتش لوازمی مانند: چوب، کارتن، مبلمان، فرش و… استفاده می شود. برچسب قرمز رنگ این کپسول‌ها نشانگر محتوای آنهاست.
کپسول آتش نشانی پودری (پودر و گاز)
کپسول های خاموش کننده با ترکیباتی از پودر و گاز تشکیل شده اند و عموما برای هر نوع از آتش سوزی استفاده می شود. ولی موثرترین کاربرد آن برای خاموش کردن آتش سوزی مایعات و فلزات است و تفاوت عمده ی این نوع کپسول، نوع پودری است که در آن استفاده می شود.این نوع خاموش کننده ها تحت پوشش پنج کلاس A، B، C، D و E قرار می گیرند و به عنوان بهترین انتخاب در مواجهه با این نوع حریق ها شناخته می شوند.
استفاده از کپسول های خاموش کننده در فضاهای بسته توصیه نمی شود؛ زیرا پودر خشک موجود در آنها قابل استنشاق است. همچنین، پس از خاموش کردن حریق، تمیز کردن بقایای پودر باقی مانده کاری دشوار است.برای آتش سوزی هایی با وسعت زیاد، مایعات اشتعال زا، منشا الکتریکی و گازهای اشتعال زا بسیار مناسب است. برای شناسایی آسان تر، کپسول های خاموش کننده دارای برچسب ابی رنگ می باشند.
تفاوت کپسول آتش نشانی پودری و co2
کپسول آتش‌نشانی پودری یک روش کاربردی است که برای خاموش کردن آتش از جریان الکتریسیته و فلزات قابل اشتعال مثل منیزیم استفاده می‌شود. این روش با تولید یک سد میان سوخت و منبع اکسیژن، آتش را خفه نموده و آن را خاموش می‌کند. کپسول‌های پودری آتش‌نشانی معمولاً در فضای باز استفاده می‌شوند، اما باید توجه داشت که استنشاق آنها می‌تواند مشکلاتی در فضاهای بسته ایجاد کند.
همچنین، اثرات باقی‌مانده از این کپسول‌ها به سختی تمیز می‌شوند و نیاز به نظافت دقیق دارند. این کپسول‌ها برای مهار آتش‌سوزی‌های ناشی از مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، تینر و رنگ استفاده می‌شوند و همچنین می‌توانند آتش ناشی از گاز مایع و تجهیزات الکتریکی را نیز خاموش کنند.
کپسول آتش‌نشانی co2 یکی از روش‌های مهار آتش‌سوزی‌ها است که به خاطر قابلیت جابه‌جایی اکسیژن در محیط، برای مهار آتش‌سوزی‌های الکتریکی و مواد اشتعال‌زای دیگری مانند نفت و رنگ استفاده می‌شود. این کپسول‌ها به خاطر عملکرد خاص خود، که با توقف فرآیند آتش‌سوزی کمک می‌کنند، در محیط‌های بسته و کم تهویه مانند اتاق‌های سرور کامپیوتر استفاده می‌شوند.
علاوه بر این، این نوع کپسول‌های آتش‌نشانی در فضاهای ساختمانی، وسایل نقلیه، آشپزخانه‌ها و مکان‌های سربسته اداری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، برای آتش‌سوزی فلزات و موادی با قابلیت آتش‌گیری مانند پارچه، صنایع چوبی، کاغذ و الیاف، استفاده از این نوع خاموش‌کننده‌ها مناسب نیست.
کپسول آتش نشانی فوم
کپسول فوم که به طور عمومی به عنوان کف شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین انواع خاموش کننده‌های آتش نشانی است. این خاموش کننده به خوبی برای خاموش کردن آتش سوزی در مواد خشک مانند چوب، کاغذ و پارچه و همچنین برای مایعات قابل اشتعال، مناسب است.
با این حال، استفاده از این نوع خاموش کننده برای مواردی که ناشی از آتش سوزی الکتریکی یا روغن خوراکی هستند، توصیه نمی‌شود زیرا فوم هم مانند آب بر روی برخی تجهیزات برقی، کاغذی اثری نامطلوب دارد و نباید از آن استفاده کرد.
کاربرد این نوع کپسول به نسبت کم تر از سایر کپسول ها است؛ اما بهترین سیستم اطفا حریق برای مایعات قابل اشتعال می باشد. این نوع فوم به سرعت سطح روی مایع را می پوشاند و با جلوگیری از رسیدن اکسیژن مانع گسترش حریق می شود.
فوم خاموش کننده با ایجاد یک اثر خنک‌کننده بر روی سوختی که آتش را تغذیه می‌کند، عمل می‌کند. با ریختن این خاموش کننده بر روی آتش، با ایجاد مانعی بین سوخت و شعله، با کمک خاصیت خنک‌کننده، آتش را خاموش می‌کند. کپسول فوم عموما با نواری خردلی به دور آن برای کنترل آتش سوزی مایعات استفاده می شود.
کپسول آتش نشانی شیمیایی مرطوب
کپسول آتش نشانی شیمیایی مرطوب یک ابزار موثر برای مقابله با حریق هایی است که ناشی از روغن ها و چربی های پخت و پز می باشد. این کپسول ها علاوه بر خاموش کردن اتش سوزی های روغنی، نقش مهمی در خاموش کردن حریق های مواد خشک نیز دارند.
از آنجایی که این کپسول ها دارای برچسب زرد رنگ هستند، به راحتی قابل شناسایی و استفاده می باشند. با استفاده از این نوع کپسول ها، مردم می توانند به صورت سریع و موثر به خاموش کردن حریق های روغنی و مواد خشک بپردازند و خسارات جانی و مالی را به حداقل برسانند.
کپسول آتش نشانی بیوورسال
کپسول های بیوورسال با ویژگی های منحصر به فردی که دارند، از سایر کپسول ها متمایز می شوند. این خاموش کننده ها، با محیط زیست دوست هستند (مواد استفاده شده در این کپسول ها، متناسب با نامشان، طبیعی بوده و به هیچ عنوان به شخص یا محیط زیست آسیبی نمی رساند.) و در مقایسه با سایر خاموش کننده ها، برخلاف آنها شعله را بازنمی گردانند و خورندگی نمی کنند.
همچنین دارای ویژگی هایی مانند توانایی بالا در خاموش کردن حریق های وسیع، غیر فعال کردن هر 4 عامل اصلی انتقال آتش سوزی (اکسیژن – حرارت – سوخت – زنجیره آتش) میباشد. این خاموش کننده ها برای اطفای حریق های مواد خشک مانند چوب، کاغذ، پارچه، پلاستیک، روغن ها، گازوئیل، تینرو مایعات قابل اشتعال مانند بنزین و نفت استفاده می شوند. این کپسول ها دارای برچسب با رنگ آبی روشن هستند.
رنگ کپسول های آتش نشانی
کپسول های آتش نشانی در گذشته عموما با رنگ های مختلفی نشان داده میشد. تا مصرف کنندگان بتوانند به سرعت از کپسول مناسب استفاده کنند. مثلا کپسول هایی که مواد داخل آن ها آب بود به رنگ قرمز، کپسول هایی با محتوای co2 به رنگ سیاه، کپسول های حاوی پودر به رنگ آبی و بیوورسال هم به رنگ سبز بوده است. اما در ایران عموما اکثر کپسول ها قرمز رنگ بوده و فقط نوار روی بدنه آن ها بر اساس نوع کپسول متفاوت بوده است.
اجزای کپسول آتش نشانی
همه قطعات و اجزای یک کپسول آتش نشانی نقش بسیار مهمی در تامین امنیت عمومی دارند.
- مخازن استوانه ای
- شیر و دیگر اجزا
- نازل یا شیلنگ
- درجه
- عامل خاموش کننده
- پیشران
- یک بدنه ی استوانه ای شکل که درون آن بسته به نوع کپسول، پود، آب و یا گازco2 تحت فشار وجود دارد.
- پین که به صورت یک سوزن بین اهرم و دسته ی کپسول قرار دارد تا از پلمپ جدا نشود و محتویات داخل سیلندر تخلیه نشود.
- اهرم یا ضامن که فشار دادن آن بعد از بیرون کشیدن پین باعث خارج شدن محتویات سیلندر می شود.
- شیلنگ که باعث هدایت دقیق مواد و افزایش سرعت مواد داخل کپسول روی حریق می شود و در کپسول دارای co2 هم مانند شیپور است.
آتش سوزی ها به دلیل ماهیت و محل وقوعشان، دارای کلاس های مختلفی هستند. این کلاس ها بر اساس منشأ آتش، نوع مواد سوختنی و روش های خاموشی تعریف می شوند. برای هر کلاس آتش سوزی، نیاز به خاموش کننده ای خاص و موثر است.
دسته بندی انواع آتش
- کلاس a : مواد جامد که پایه ی آن ها کربن است و مواد قابل احتراقی مانند کاغذ، چوب و منسوجات…
- کلاس b : مایعات قابل آتش سوزی مانند پارافین، دیزل یا روغن و بنزین.
- کلاس c : گازها ی قابل تحریق مانند بوتان، متان و یا پروپان
- کلاس d : فلزات مانند آلمینیوم، منیزیم و لیتیوم
توصیه هایی برای پیشگیری از آتش سوزی در منازل
سخن پایانی
کپسول های آتش نشانی با توجه به نوع و خاصیت خود، قابلیت های خاصی را دارند و برای حفظ این خاصیت ها باید به درستی نگهداری شوند، اما اولین قدم در این روند، ارزیابی خطر آتش سوزی است. باید به اطراف دقت کرده و هر چیزی که احتمال دارد آتش بگیرد را فهرست کنیم.
با انجام ارزیابی ریسک و در نظر گرفتن احتمال و اندازه احتمالی آتش سوزی، می توانیم تصمیمات آگاهانه ای در مورد محل قرار دادن کپسول های آتش نشانی بگیریم. در این مطلب سعی شد تا کمی اطلاعات درباره انواع کپسول ها و اجزای آن ها به شما منتقل شود. امیدواریم مفید بوده باشد.
