از دیرباز محافظت از جان و مال انسان ها در مقابل آتش سوزی یکی از موارد مهم و حیاتی بوده است. که امروزه با مدیریت خطر و حریق، تهدید جانی و مالی برای کارکنان و مردم را به حداقل رسانده است. راه های اطفاء حریق بسیار زیاد است. از طرق مختلف می توان آسیب را به حداقل رساند مانند: پوشش ضد حریق، تجهیزات اطفاء حریق در طبقات و… اما یکی از موارد مهم در ساخت سازه، طبقه بندی مکان ها با توجه به امکان آتش سوزی است.

تقسیم بندی مکان ها از لحاظ امکان آتش سوزی

در بررسی طبقه بندی خطر حریق در مکان ها، تلاش میکنیم تا براساس آن بتوانیم به طور دقیق مقدار و فشار آب مناسب را برای سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر محاسبه کنیم. هر مکان و محیطی دارای خطرات مختلفی است و بنابراین نیاز به رویکرد و تجهیزات متفاوتی برای کنترل و اطفاء حریق دارد.

به عنوان مثال کنترل و اطفاء حریق در یک اتاق اداری معمولاً ساده تر و آسان تر از انبارهایی است که مواد قابل اشتعال مانند نفت و بنزین در آنها ذخیره میشوند. این تقسیم بندی شامل کم خطر، محیط خطر حریق معمولی گروه یک، محیط خطر حریق معمولی گروه دو، محیط پر خطر گروه یک و محیط پرخطر گروه دو است.

آیا میدانید نقش پوشش ضد حریق در ایمنی سازه ها چیست؟

مکان های کم خطر

بعضی از سازه ها مواد قابل حریق کم تری دارند. حتی در صورت حریق نیز حرارت کم تری از خود تولید می کنند. با راه های خیلی ساده تر هم می توان اطفاء کرد؛ ولی به معنای بی اهمیت بودن حریق نیست و به هر حال همچنان یک تهدید مالی و جانی محسوب میشود که عموما شامل این مکان ها میشوند: کتابخانه ها، اماکن مذهبی، مدارس، بیمارستان ها، موزه ها، خانه سالمندان، تئاتر ها، سالن همایش، سالن کنفرانس و…

مکان هایی با خطر متوسط (گروه یک)

این نوع مکان ها عموما از دسته سازه هایی هستند که قابلیت اشتعال مواد موجود در آن کم تر است. اگر زمانی هم آتش سوزی رخ دهد، حرارت متوسطی آزاد خواهد شد و تراکم مواد قابل اشتعال نیز بین 50/100 کیلوگرم بر متر مربع است و این دسته با مکان هایی با خطر متوسط رو به بالا متفاوت است. این نوع سازه ها عبارتند از: پارکینگ ها، کارخانه های تولید لبنیات، خشک شویی ها، رستوران ها، آشپزخانه رستوران ها، کنسرو سازی، کارخانه های شیشه و…

مکان هایی با خطر متوسط (گروه دو)

این نوع مکان ها عموما از دسته مکان هایی هستند که قابلیت آتش گرفتن مواد موجود در آن جا بالا تر از و بیشتر از متوسط است. در صورت وقوع حریق حرارتی متوسط از خود تولید میکند.

تراکم مواد قابل اشتعال در آن ها بین 100/150 کیلوگرم بر متر مربع است و عموما دسته مکان هایی با خطر متوسط رو به بالا تراکم بیشتری نسبت به دسته متوسط دارد. مانند: کتابخانه های بزرگ، تعمیرگاه ها، تولیدی های چرم، دفاتر پستی، اسکله ها و بارانداز، چاپ خانه ها، کارخانه تولید کاغذ، کارگاه های ماشین و…

آیا با گروه بندی آتش سوزی ها آشنایی دارید؟

مکان های پر خطر (گروه یک)

سازه یا بخشی از سازه که مقدار مواد قابل استعال آن عموما بسیار زیاد است. در صورت آتش سوزی، حرارت ساتع شده از آتش زیاد است. سرعت گسترش نیز در این نوع مکان ها بیشتر از سایر سازه ها است اما با وجود تمام این موارد، مایعات قابل اشتعال در این نوع مکان ها کم است و عموما شامل این نوع مکان ها می شوند: کارگاه های ریخته گری، چاپخانه هایی که از مرکب هایی با نقطه اشتعال کمتر از 100 در جه فارنهایت استفاده میکنند و…

مکان هایی با خطر بالا (گروه دو)

کل سازه یا بخشی از آن که مواد قابل اشتعال در آن بسیار زیاد است. در صورت حریق، اطفاء آن سخت ترین شرایط در مقایسه با دیگر سازه ها است. مواد قابل اشتعال قابل توجهی نیز در این نوع مکان ها وجود دارد که باید حتما از سیستم های اطفاء حریق ساختمانی استفاده کرد.

سازه هایی با کلاس خطرهای متفاوت

این نوع سازه ها، که اصلا هم محدود نیستند، دارای کلاس خطرهای متعددی هستند. به طور مثال یک طبقه دارای یک نوع کلاس خطری است و طبقه ی دیگر دارای یک نوع دیگر که دارای راه حل هایی است. در چنین ساختمان هایی، انتخاب کلاسی که سیستم بر اساس آن طراحی میشود ممکن است به چالش برانگیز باشد.

در این مواقع، اگر مکان ها به صورت فیزیکی قابل جدا شدن باشند(از نظر ساخت و معماری به مشکل نخورند)، طراحی بر اساس هر کلاس به صورت مستقل و با در نظر گرفتن قوانین مربوط به طراحی آن کلاس انجام میشود و برایشان سیستم های اطفاء حریق متفاوت و مخصوص به خودشان در نظر گرفته میشود

اگر به هر دلیلی چه از نظر معماری و ساختاری و چه از نظر فیزیکی اگر نتوانیم آنها را از یکدیگر تفکیک کنیم، طراحی کل سازه با کلاس خطری که بالاتر است انجام می شود و بر اساس کلاس خطر بالاتر اطفاء حریق مخصوص آن را در نظر می گیریم.

انواع آتش سوزی

آتش سوزی یکی از حوادثی است که در صورت وقوع، هم خسارت جانی و هم مالی دارد و در کمترین زمان ممکن میتواند ضربات جبران ناپذیری به سازه ها و افراد وارد کند. برای کمتر وارد شدن این نوع خسارات، انواع اطفاء حریق تعبیه می شود.

روش های حفاظت فردی در برابر آتش سوزی و سوختگی را بدانید

آتش سوزی مواد مایع

عموما مکان هایی که شامل مواد مایع مانند: نفت، بنزین، گازوئیل، الکل و سایر سوخت های مایعی که باعث تحریق میشوند هستند؛ در گروه پر خطر قرار می گیرند که آتش سوزی آنها نیز تراکم بیشتری دارد.

آتش سوزی الکتریسیته

حریق هایی که الکتریسیته باعث آنها می شود یا در آن دخیل بوده است. این نوع هم در دسته خطر متوسط قرار میگیرد.

آتش سوزی فلزات

نوعی از آتش سوزی دیگری هم وجود دارد که شامل فلزات قابل اشتعال می باشد مانند: سدیم، پتاسیم، منیزیم و … که به طور معمول در صورت حریق در دسته مکان های با خطر متوسط قرار می گیرد.

جمع بندی

یکی از موارد مهم در مدیریت ایمنی و امنیت محیطی، طبقه بندی مکان ها با توجه به خطر ایجاد آتش سوزی است. این طبقه بندی بر اساس عواملی مانند مواد قابل اشتعال، نوع فعالیت های انجام شده و همچنین تجهیزات و ابزارهای حفاظتی در نظر گرفته میشود.

این طبقه بندی به مسئولان و کارکنان کمک میکند تا بهترین راهکارهای ایمنی و پیشگیری را در مقابله با خطرات آتش سوزی در هر مکان مشخص و اعمال کنند. همچنین، با طبقه بندی مکان ها، تدابیر ایمنی و امنیتی مناسب برای کاهش خطرات آتش سوزی در هر محیطی اتخاذ میشود و امکان افزایش آمادگی و واکنش سریع به هرگونه حادثه ایجاد میشود.

هر نوع آتش سوزی در هر مکانی و با هر نوع سازه ای، خطرناک است و در صورت جلوگیری نکردند در کمترین زمان بیشترین آسیب را وارد می کند و بسیار هم چبران ناپذیر است. پس تا جایی که امکان دارد تمام تدابیر برای اطفاء حریق در سازه ها باید اجرا شود، تا در صورت بروز آتش سوزی کمترین آسیب وارد شود. امیدواریم این مطلب مفید بوده باشد.