یکی از نکات ایمنی که در ساخت سازه‌های ساختمانی باید به آن توجه کرد، رعایت مسائل ایمنی است که از ساختمان در برابر خطرات آتشسوزی محافظت می‌کند. آتش سوزی از خطرات بزرگی است که می‌تواند آسیب‌های جدی به ساختمان‌ها وارد کند. به‌طوری که یک آتشسوزی غیر قابل کنترل می‌تواند جان ساکنین و حاضرین را به خطر بیاندازد و خسارات زیادی به ساختمان وارد کند. تا حدی که سازه در مدت زمان کوتاهی تخریب و نابود می‌شود. اهمیت پوشش ضد حریق در ایمنی سازه بسیار بالاست و از خطرات جدی پیشگیری می‌کند.

پوشش ضد حریق چیست؟

پوشش‌های ضد حریق، از موادی مقاوم به آتشسوزی تشکیل می‌شوند. از این مواد برای پوشاندن قسمت‌های اساسی سازنده‌ی یک ساختمان استفاده می‌شود تا از آن‌ها در برابر خطرات احتمالی آتش‌سوزی محافظت کند. تا به امروز، انواع مختلفی از این پوشش‌ها ساخته شده‌اند و از آن‌ها به‌طور گسترده برای پوشاندن اسکلت‌های فلزی در سازه‌های ساختمانی استفاده می‌شود. برای طراحی و ساختن یک ساختمان، باید به موارد ایمنی اهمیت داده شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، شناسایی و دفع خطرات آتشسوزی است. از پوشش ضد حریق در ایمنی سازه‌ها استفاده می‌شود تا امکان حفاظت از اسکلت فلزی آن‌ها در حوادث وجود داشته باشد.

پوشش‌های ضد حریق، از جنس‌های مختلفی ساخته می‌شوند که می‌توانند بین چند دقیقه تا چند ساعت مقاومت خود را در برابر آتشسوزی حفظ کنند. کارایی و اثرگذاری این پوشش‌ها به قدری حیاتی و اثبات شده که به‌ویژه در ساخت ساختمان‌های بزرگ مانند مجتع‌های تجاری، مسکونی، تفریحی و مانند آن، استفاده از پوشش‌های ضد حریق اجباری است. در صورت عدم رعایت این مساله ایمنی، گواهی پایان کار ساختمان برای آن سازه صادر نخواهد شد.

چرا یک ساختمان به پوشش ضد حریق نیاز دارد؟

در حالت عادی و وقتی که قسمت‌های سازنده‌ی اسکلت ساختمان به پوشش‌های ضد آتش‌سوزی مجهز نشده‌اند، در صورت بروز حریق، در معرض دمای بسیار بالا (حدود 500 درجه) قرار می‌گیرند. این دمای بالا باعث تغییر شکل اجزای سازه به ویژه فلزات شده و استحکام و پایداری آن‌ها را از بین می‌برد. در نتیجه از بین رفتن استحکام اسکلت سازه، ساختمان به زودی دچار تخریب شده و خسارات جانی و مالی زیادی ایجاد می‌کند.

به‌همین دلیل ابداع و به کارگیری پوشش ضد حریق در ایمنی سازه اهمیت پیدا می‌کند. پوشش‌های ضد حریق می‌توانند از سازه‌های فلزی در برابر درجه حرارت بالایی که در ساختمان ایجاد می‌شود، محافظت کنند. این روکش‌ها از افزایش دمای شدید فلزات جلوگیری می‌کنند تا آن‌ها را برای مدت زمان بیشتری محکم و مقاوم نگهدارند. در نتیجه، خطر تخریب ساختمان و آوارشدن آن تا چند ساعت افزایش می‌یابد. در این زمان طلایی نیروهای امداد و آتش نشانی فرصت خواهند داشت تا خود را به ساختمان رسانده و آتشسوزی را مهار کنند. بنابراین پوشش‌های ضد حریق نه تنها مقاومت ساختمان در برابر آتشسوزی را بالا می‌برند، بلکه می‌توانند از تخریب سازه جلوگیری کرده و فرصت نجات آن را فراهم کنند.

عملکرد پوشش ضد حریق در ایمنی سازه چگونه است؟

به‌طور کلی می‌توان آن‌ها را  به دو دسته‌ی پایه معدنی و پایه غیرمعدنی تقسیم‌بندی کرد. بعضی از آن‌ها در تماس با آتش و در برابر حرارت بالای ناشی از آتشسوزی، مقاومت بالایی دارند. این سری از پوشش‌ها درجه حرارت بالا را تحمل می‌کنند و تا حد امکان از رسیدن گرمای زیاد آن به سازه‌ی فلزی، جلوگیری می‌کنند. در چنین شرایطی سازه بسیار دیرتر از زمانی که پوششی نداشته باشد، در معرض حریق قرار می‌گیرد. نوع دیگر پوشش ضد حریق، به شکلی است که در مواجهه با آتش، حجم پوشش افزایش می‌یابد و یک لایه‌ی نسوز و منبسط شده را روی اسکلت فلزی ساختمان تشکیل می‌دهد.

این لایه‌ی ضخیم، اجازه نمی‌دهد آتش به فلزی که در زیر آن قرار دارد برسد و با حرارت بالا، مقاومت و استحکام آن را از بین ببرد. به این شیوه پوشش ضد حریق در ایمنی سازه‌ها در برابر خطرات آتشسوزی نقش حیاتی ایفا می‌کند. پس پوشش‌های مقاوم در برابر آتشسوزی، وقتی در معرض آتش قرار می‌گیرند، از تجهیزات زیرین خود حفاظت می‌کنند تا از تغییرشکل آن‌ها پیشگیری کنند. در چنین شرایطی پوشش‌ها، رنگ‌ها و بوردهای ضد حریق، برای مدت بیشتری ساختمان را برپا نگه می‌دارند تا زمان کافی برای انجام عملیات‌های خاموش کردن آتش و امداد و نجات افراد فراهم شود.

اهمیت پوشش ضد حریق برای کدام سازه‌ها بیشتر است؟

هر چقدر ساختمانی بزرگتر، بلندتر و وسیع‌تر باشد، ایمن‌سازی آن در برابر آتشسوزی اهمیت بیشتری دارد. استفاده از پوشش‌های مقاوم در برابر آتش، در ساختمان‌های چند طبقه و پررفت و آمد الزامی است. به ویژه ساختمان هایی که نیازمند حساسیت، هزینه و ابعاد بیشتری هستند، باید از ایمنی کافی برخوردار باشند. محافظت از اجزای فلزی ساختمان در برابر ذوب شدن در معرض دماهای بسیار بالا، از نکات مهم ایمن‌سازی چنین ساختمان‌هایی است.

استفاده از پوشش ضد حریق در ساخت پاساژها و ساختمان‌های چند طبقه‌ی تجاری، آپارتمان‌های مسکونی چند طبقه، کشتی‌ها، پالایشگاه‌ها، دیوار و سقف تونل‌ها و معادن زیر زمینی، کارخانه‌ها و انبارها، سوله‌های صنعتی و مانند آن اهمیت بیشتری دارد. هرچه که یک سازه بزرگتر و مرتفع‌تر باشد و تجهیزات و فعالیت‌های در حال انجام در داخل آن قابلیت اشتعال‌زایی بیشتری داشته باشند، استفاده از پوشش ضد حریق در ایمنی سازه اهمیت بیشتری دارد.

مزیت‌های استفاده از پوشش ضد حریق

پوشش‌های ضد حریق در ساخت سازه‌ها و ساختمان‌ها، چندین فایده‌ی مهم دارد که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.

1. پوشش‌های ضد حریق، از افزایش دمای سریع و شدید سازه‌ای که در تماس با شعله‌های آتش است، جلوگیری می‌کنند. بنابراین دمای بسیار بالای ایجاد شده در محیط بر اثر آتش‌سوزی، برخلاف شرایط محافظت نشده، به سرعت باعث از بین رفتن استحکام و خم شدن قعطات فلزی ساختمان نمی‌شود. در نتیجه پوشش ضد حریق می‌تواند زمان تخریب ساختمان در اثر آتشسوزی را به تاخیر بیاندازد.
2. برای پوشاندن هرنوع سازه و تجهیزات فلزی ساختمانی می‌توان از این پوشش‌ها استفاده کرد. انواع متفاوتی از پوشش‌ها نیز وجود دارد که می‌تواند متناسب با تجهیزات و صلاحدید مورد استفاده قرار بگیرند.
3. استفاده از پوشش‌های مقاوم در برابر آتش، باعث می‌شوند فرصت کافی برای اقدامات آتش نشانی جفت اطفای حریق و نجات جان ساکنین ساختمان، وجود داشته باشد. بنابراین خسارت‌های جانی و مالی بالقوه را به حداقل می‌رساند.
4. یک پوشش ضد حریق، از سوختن تجهیزات ساختمانی و تولید گازهای سمی جلوگیری می‌کند. بنابراین خطر خفگی و مسمومیت ساکنین و حاضرین در سازه را بسیار کاهش می‌دهد.
5. پوشاندن قطعات فلزی سازه با این پوشش‌های مخصوص، در درون ساخت و ساز کاملا مخفی است و اثر منفی بر نمای ظاهری و نهایی ساختمان نمی‌گذارد.
6. در صورتی که نیروی انسانی کافی برای اجرای پوشش ضد حریق بکارگرفته شود، انجام آن سرعت بسیار خوبی خواهد داشت.
7. به خاطر وزن سبکی که بافت پوشش‌ها دارد، استفاده از آن در ساختمان‌سازی باعث سنگین شدن سازه‌ی کلی و افزوده شدن بار اضافی بر ساختمان نمی‌شود.
8. پوشش‌های ضد حریق نه تنها در برابر آتش و ذوب شدن ناشی از دمای بالای آن، بلکه در برابر خوردگی نیز از فلزات محافظت می‌کند.

بنابراین از لحاظ رعایت موارد ایمنی در ساختمان‌سازی، لازم است که تجهیزات فلزی اسکلت‌بندی هر سازه، به خصوص سازه‌های بزرگ، مهم و چند طبقه، با پوشش‌های ضد حریق (یا فایرپروف) پوشانده شوند. این امر برای ساختمان‌های مسکونی، تجاری و صنعتی بسیار حیاتی بوده و لازمه‌ی اخذ پایان کار برای آن سازه ساختمانی است. چراکه از بروز حوادث بسیار جدی و خسارات مالی و جانی غیرقابل جبران، جلوگیری خواهد کرد.