پیمانکار سقف وافل | قیمت اجرا، مزایا و معایب سقف وافل

در ساخت سازه‌ها و ساختمان‌ها، از انواع مختلفی از سقف‌ها استفاده می‌شود که هر یک کاربرد و مزیت مختص خود را دارند. در این بین سقف‌های بتنی پرطرفدارتر هستند که آن‌ها نیز انواع متعددی دارند. در بین این سقف‌ها تفاوت و شباهت‌های زیادی وجود دارد که آگاهی از آن‌ها در پیدا کردن شیوه مناسب اجرای سقف سازه، لازم است. در این مطلب از آذر ایستا بنا با یکی از انواع پرکاربرد سقف‌های بتنی به نام سقف وافل آشنا می‌شویم و آن را از جنبه‌های گوناگون بررسی می‌کنیم. سپس کاربرد، مشخصات و مزیت‌های آن را شرح می‌دهیم.

سقف وافل چیست؟

وافل به مدلی از انواع سقف‌های بتنی گفته می‌شود که در سطح بالایی خود ظاهری صاف و معمولی و در سطح زیرینش که از داخل ساختمان دیده می‌شود، دارای ظاهری مشبک شبیه به نان وافل است. این سقف از استحکام و کیفیت بالایی برخوردار بوده و در بسیاری از سازه‌ها و فضاهای ساختمانی از آن استفاده می‌شود. سقف‌های وافل نحوه اجرا و قالب مخصوص خود را دارند و برای کاربردهای خاصی استفاده می‌شوند. معمولا از این نوع سقف در مکان‌های وسیع و با ارتفاع زیاد استفاده می‌شود. همچنین چون تعداد ستون‌ها در آن کم است، مناسب برای فضاهایی است که نباید از ستون‌های متعدد در ساخت آن‌ها استفاده شود یا لازم است که ارتفاع بالا (معمولا بیشتر از 12 متر) داشته باشند.

سقف وافل در قسمت زیرین خود، حالتی مشبک دارد که به شکل فضاهای مکعب مربع یا مستطیل با طول‌های یکسان در کل طول سقف، پراکنده شده است. چنین ظاهری می‌تواند نمای زیبا و قابل تزئینی را درون ساختمان فراهم کند. از قسمت‌های برجسته‌ی آن می‌توان سیم‌ها و لوله‌های ساختمانی را عبور داد و از قسمت‌های فرورفته نیز برای قرار دادن لامپ یا موارد گوناگون دیگر استفاده کرد. در ساخت سقف‌های وافل از قالب‌بندی، آرماتوربندی و میلگرد و بتن مسلح استفاده می‌شود. اجرای آن به نحوی است که بار مرده کمتری نسبت به سقف‌های تیرچه بلوک به سازه وارد می‌شود و سقف در مجموع سبک‌تر است. بنابراین مزیت‌های فنی و اقتصادی ویژه‌ای دارد که حائز اهمیت هستند و باعث شده از انواع سقف پرکاربرد در سازه‌های امروزی باشد.

تاریخچه سقف وافل در ایران و جهان

سقف‌های وافل به شکل مدرن و ثابت شده‌ی خود، از اوایل قرن 19 در کشورهای اروپایی و آمریکایی به کار گرفته شد. تکنولوژی‌ها و ابزار ماشینی ساخت تجهیزات ساختمان‌سازی، به مرور حرفه‌ای‌تر شده و امکانات لازم را برای ساخت و گسترش استفاده از این نوع سقف فراهم کردند. با این حال سقف‌های مشابه با آن، در طول تاریخ در موارد مختلفی بنا می‌شده‌اند. در تاریخ ایران باستان و در دوران هخامنشیان، شواهدی وجود دارد که ثابت می‌کند در ساخت سقف تخت جمشید، از الوارهای چوبی عمود بر هم استفاده می‌شده است.

چنین ساختاری، مشابه ساختار شبکه‌ای در یک سقف وافل است. از طرف دیگر چنین ساختاری را می‌توان در بنای آکروپولیس یونان باستان نیز مشاهده کرد. اما از نمونه‌های مهم دیگر که با استفاده از این مدل سقف ساخته شده، می‌توان به ساختمان تائاتر ملی بریتانیا و متروی واشنگتن نیز اشاره کرد. در این دو مورد از سقف‌های وافل استفاده شده که از نظر اقتصادی و زیبایی، فواید قابل توجهی دارند و می‌توانند استحکام و ماندگاری مورد نظر را هم داشته باشند.

خصوصیات سقف‌های وافل

معمولا از این نوع سقف به دلیل داشتن دهانه‌ی وسیع در مکان‌هایی استفاده می‌شود که فضای گسترده‌ای از یک ساختمان را بدون نیاز به ستون‌ها و دیوارهای متعدد، تحت پوشش قرار دهد. به‌همین دلیل از آن در ساخت پارکینگ‌ها، فروشگاه‌ها، سالن‌ها، نمایشگاه‌ها، ایستگاه‌های قطار و مترو، سالن فرودگاه، موزه، استخر، سالن ورزشی و مانند آن استفاده می‌شود. سقف وافل شیوه اجرای مختص خود را دارد که به میزان تیر و میلگرد کمتری نیاز دارد. بنابراین وزن کلی سقف، هزینه مورد نیاز و مدت زمان اجرای وافل نسبت به سایر سقف‌های بتنی کمتر است. از طرفی می‌تواند در دهانه‌های وسیع به کار گرفته شود. نوع قالب بندی این مدل سقف، دال قابلمه‌ای است که برای بکارگیری در دهانه‌های بزرگتر استفاده می‌شود. سقف‌های وافل با داشتن ظاهر شبکه‌ای و پنجره مانند در زیر خود، باعث می‌شوند سقف قابل مشاهده‌ی ساختمان، ظاهر متنوع و زیبایی داشته باشد.

این سقف ممکن است در بعضی موارد به همان شکل ساده باقی بماند، نازک کاری شود یا با ایده‌های معماری و خلاقیت تزئین شده و نمای چشم نواز و قشنگ‌تری را به خود بگیرد. این نوع سقف تا حد مطلوبی سبک و محکم است. سقف وافل دارای دو نوع یک طرفه و دو طرفه است که هریک مشخصات خود را دارند. در این سقف اتصال همه‌ی میلگردها به طور مستقیم به تیرها یا ستون‌ها صورت می‌گیرد. همچنین از میلگردهای کششی در یک شبکه آرماتوربندی استفاده می‌شود، اما از میلگردهای تقویت کننده صرف نظر می‌شود. میلگردگذاری 2 طرفه باعث می‌شود سقف سازه به حد مطلوبی سبک و در عین حال مقاوم باشد. اجزای سقف‌های وافل در صورت تخصص کافی دشواری کمتری دارد و می‌توان آن را سریع‌تر انجام داد. نتیجه نهایی، سقفی با وزن کمتر و استحکام مناسب و کافی خواهد بود. این سقف ضخامت نسبتا کمتری از دال بتنی دارد و رفتارش درمعرض خزش نیز مطلوب‌تر است.

مزیت‌های استفاده از سقف وافل

1. در اجرای این نوع سقف ساختمانی، از قالب‌های دال وافلی استفاده می‌شود که سبک هستند و از پلاستیک کامپوزیت ساخته شده‌اند. پس نیروی کار به راحتی می‌تواند آن را حمل و جابجا کند. همچنین تا چند مرتبه می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. البته برای این که بتوان از قالب‌ها چند بار استفاده کرد، باید در هنگام جداسازی آن‌ها از بتن، دقت کافی داشت تا آسیب نبینند و بتوان دوباره از قالب در اجرای سقف بهره برد.
2. سقف‌های وافل با انواع متریال ساختمانی از جمله بتن، فولاد و چوب ساخت.
3. در عین داشتن وزن سبک، استحکام کافی و مقاومت مناسبی نیز دارد.
4. نسبت به سایر انواع سقف بتنی، در اجرای آن از ملات بتن تازه و میلگرد کمتری استفاده می‌شود. به‌همین دلیل هم به نسبت سبک‌تر است و بار مرده کمتری دارد.
5. به خاطر همین موضوعی که در مورد 4 به آن اشاره شد، هزینه اجرای سقف‌های وافل خیلی ارزان‌تر از سقف‌های پرکاربرد تیرچه بلوک و عرشه فولادی خواهد بود.
6. ظرفیت باربری دال مورد نیاز در ساخت سقف وافل زیادتر از انواع دیگر دال است.
7. برای استفاده در مکان‌هایی که ستون گذاری حداقلی نیاز دارند، اما ساختمان ارتفاع و وسعت زیادی هم دارد، نوع سقف مناسبی است.
8. این مدل سقف در قسمت زیرین خود دارای ظاهری پنجره‌ مانند و مشبک شبیه نان وافل است که می‌تواند جنبه زیبایی برای نمای داخلی ساختمان داشته باشد و از المان‌های مختلفی برای تزئین و زیباسازی شبکه‌های مکعبی شکل آن استفاده شود. برای مثال می‌توان از آن‌ها برای نورپردازی با سبک‌های خاص و مدرن بهره گرفت.
9. در انواع دو طرفه‌ی سقف وافل، آرماتوربندی به گونه‌ای است که سقف تحمل بار و مقاومت بالاتری داشته و حتی بتواند لرزش‌ها را به خوبی تحمل کند.
10. در اجرای این نوع سقف، احتیاجی به تخته‌بندی در زیر سقف وجود ندارد. پس مراحل کمتر شده و خود قالب‌ها می‌توانند بتن ریخته شده را نگهدارند.

معایب استفاده از سقف‌های وافل

1. این مدل از سقف بتن و میلگرد کمتری مصرف می‌کند و سبک وزن است، همین مساله باعث می‌شود برای برخی نواحی که بادهای شدید در آن می‌وزد یا در معرض جریان‌های سیکلونیک هستند، انتخاب مناسبی نباشد.
2. در این سقف‌ها تاسیسات ساختمانی مانند کابل‌های برق و لوله‌ها از داخل وافل عبور داده می‌شوند. اگر از این موارد به درستی نگهداری نشود یا در اجرای آن بی احتیاطی شود، احتمال آسیب دیدن دال وجود دارد.
3. برای اینکه این سقف‌ها را در برابر آتشسوزی مقاوم کرده و از پوشش‌های عایق استفاده کنیم، به دلیل مشبک بودن لازم است هزینه بیشتری صرف کنیم. برای مقاوم‌سازی سقف‌های وافل در سازه‌ها می‌توانید از پوشش ضد حریق آذر ایستا بنا استفاده کنید.

چرا از سقف وافل استفاده می‌شود؟ (کاربردهای سقف وافل)

سقف وافل این قابلیت را دارد که در دهانه‌های وسیع اجرا شود و نیاز به ستون کمتری داشته باشد. به همین دلیل در ساختمان‌هایی مثل مترو، پارکینگ، پاساژ، سالن نمایشگاه و سازه‌هایی مانند آن استفاده می‌شود. از طرفی می‌توان گفت که سقف‌های وافل از انواع مقرون به‌صرفه‌تر سقف‌های بتنی هستند. چون علاوه‌بر اینکه میزان آرماتور و بتن کمتری به‌کاربرده می‌شود، چون دهانه‌های وسیع‌تری دارد، ستون‌های کمتری هم نیاز دارد. این موضوع برای بعضی از کارفرماها که می‌خواهند سقفی با استحکام کافی ولی با مقاومت و کیفیت مطلوب داشته باشند، اما کمترین هزینه ممکن را صرف کنند، اهمیت دارد.

در فرایندهای اجرای این نوع سقف، ایمنی بیشتری برای کارگران وجود دارد و آن‌ها هنگام آرماتوربندی هم می‌توانند بدون خطر از زیر سازه عبور کنند. در صورتی که مجریان کار تجربه و مهارت کافی داشته باشند، مدت زمان اجرای سقف وافل کمتر است. حالت مشبکی که این سقف دارد، مقاومت و ظرفیت باربری آن را بالابرده است، در حالی که ستون و وزن مرده سقف وافل کمتر شده است. مجموع این موارد باعث شده سقفی مقرون به‌صرفه‌تر اجرا شود. سقف‌های وافل می‌توانند تا دهانه 16 متر نیز داشته باشند.

شکل منظم و شبکه‌ای که در زیر سقف وافل وجود دارد، نظم و ترتیب ویژه‌ای به تزئینات نمای درون ساختمانی می‌دهد و حتی کمک می‌کند محیط داخل ساختمان دلبازتر بنظر برسد. حتی می‌توان از آن بدون سقف کاذب هم استفاده کرد. از لحاظ جذابیت بصری می‌توان از قرار دادن لامپ‌های رنگی و نورپردازی جذاب در هر فضای مکعب مربع و مستطیل استفاده کرد. همچنین می‌توان کف یا دیواره هر قسمت را با رنگ و طرحی خاص تزئین کرد. سقف‌های وافل در مجموع پایداری سازه‌ای خوب، عملکرد مناسب در کنترل لرزش و ظرفیت باربری مطلوبی دارند. بتن‌ریزی آن‌ها هم یکدست و بدون کمک گرفتن از روان کننده انجام می‌شود.

نکات مهم در طراحی سقف‌های وافل

طراحی سقف وافل قبل از اجرای آن با استفاده از نرم افزار و طبق اصول آئین نامه‌های تصویب شده صورت می‌گیرد. اغلب این کار با دو نرم افزار Safe و Etabs انجام شده و قواعد کلی کار در نظر گرفته می‌شود. چندین نکته راجع به سقف‌های از نوع وافل وجود دارد که باید از آن‌ها اطلاع داشته باشیم. در طراحی سقف‌های وافل باید مواردی مثل ضخامت دال، فاصله بین 2 تیرچه، عمق و عرض آن‌ها و ضریب سختی دال را بدانیم.

همچنین باید به نکاتی مثل نسبت ضخامت دال به دهانه را که 1 به 24 است، توجه کنیم. لازم است بدانید که میزان ضخامت دال‌ وافل تقریبا مقداری بین 25 تا 50 سانتیمتر است که ضخامت 35 سانتیمتری آن شایع‌تر است. عرض تیرچه یا فواصل 2 لبه قالب مقداری بین 10 تا 15 سانتیمتر است که عرض 12 سانتیمتر آن رایج‌تر است. علاوه‌بر این موارد، فاصله محور تا محور تیرچه عددی بین 60 تا 91.5 سانتیمتر با میزان پیشنهادی 80 سانتیمتر است.

تفاوت بین سقف وافل یک طرفه و دو طرفه

دو نوع کلی سقف‌های وافل شامل مدل یک طرفه و دو طرفه هستند. اولین تفاوت بین این دو، ابعاد دهانه‌ی سقف است. به‌طور کلی اگر نسبت طول به عرض دهانه در سقف بتنی وافل عددی بالاتر از 2 باشد، آن سقف یک طرفه است. اما اگر چنین نسبتی عدد کوچکتر از 2 باشد، سقف دو طرفه است.

از نظر ظاهری و چیزی که در زیر سقف به چشم می‌آید، شکل قالب‌های سقف یک طرفه به مربع و دو طرفه به مستطیل نزدیک است. در سقف‌های یک طرفه، وزن سقف به تیرچه‌ها و ستون‌ها وارد می‌شود. اما در نوع دو طرفه تیرچه‌ها تکیه گاه نیستند و بار سقف به وسیله ستون‌ها در 4 جهت، به فونداسیون وارد می‌شود. به همین دلیل سقف‌های دوطرفه مقاومت و استحکام بیشتر داشته و دارای دهانه‌های بزرگتر هستند.

چه زمانی از هر یک از این دو مدل استفاده می‌کنیم؟

در پاسخ باید گفت چنانچه طول دهانه سقف وافل مورد نظر برای اجرا کمتر از 8 متر باشد، بهتر است از سقف‌های یک طرفه استفاده شود. اما اگر طول دهانه بیشتر از 8 و به‌خصوص 9 متر باشد، باید از سقف دو طرفه استفاده شود که توجیه‌پذیرتر است. همچنین در حالتی که فاصله بین ستون‌های سازه کمتر از 8 متر باشد، سقف وافل یک طرفه انتخاب بهتری است. تعیین نوع سقف وافلی که باید اجرا شود، به موارد مختلف دیگری مانند تعداد طبقه بنا و بودن، نوع تیرریزی یا نبودن دیوار در هر قسمت هم بستگی دارد که باید از تمامی آن‌ها قبل از طراحی و اجرای سقف مطلع بود.

حداکثر دهانه سقف وافل

بیشترین ابعاد دهانه‌ای که سقف‌های وافل یک طرفه و دو طرفه می‌توانند داشته باشند، با هم دیگر متفاوت است. اما به طور کلی می‌توان گفت قابلیت اجرای دهانه‌های بزرگتر، از خصوصیات بارز این نوع سقف است. چراکه بتن مصرفی کمتر و آرماتوربندی دوطرفه بار مرده را کاهش و استحکام را افزایش داده است. اصطلاحا می‌توان گفت که در این سقف‌ها، بتن ناکارآمد از میان برداشته شده و وزن کلی سقف سبک‌تر است تا بتوان دهانه‌های وسیع‌تری را با آن پوشش داد.

بیشترین اندازه دهانه سقف برای انواع یک طرفه آن، حدودا 8-9 متر است. سقف های دو طرفه مقاومت بیشتری داشته و به همین دلیل برای اندازه دهانه بیشتر استفاده می‌شوند. حداکثر ابعاد دهانه سقف وافل در مدل‌های دو طرفه، حدودا 12 متر و در بعضی شرایط ویژه تا 16 متر افزایش پیدا می‌کند. در دهانه‌های بزرگتر از 12 متر، پیشنهاد می‌شود از تیرهای آویزدار استفاده شود و برای دهانه‌های بسیار بزرگتر از این حدود، بکارگیری این نوع سقف مطلوب نخواهد بود.

فاصله ستون‌ها در سقف وافل

فاصله بین ستون‌ها در سقف‌های وافل، تا حدودی اختیاری و دلخواه است، اما به طور کلی این مدل سقف برای فاصله زیاد بین ستون‌ها شناخته شده و اگر ستون‌های نزدیک به هم بخواهید، استفاده از سایر انواع سقف ساختمانی توجیه پذیرتر خواهد بود. اکثر اوقات از سقف‌های وافل برای مسقف کردن مکان‌هایی مانند سالن‌ها، تالارها، ایستگاه مترو، کتابخانه، پاساژ و مانند آن استفاده می‌شود که بهتر است ستون‌ها حداقل ممکن باشند. ستون‌های کم مانع دید نشده، فضا را اشغال نکرده و امکان اجرای ایده‌های معماری را فراهم می‌کنند. فاصله بین ستون‌ها در یک سقف وافل، در واقع با اندازه دهانه آن سنجیده می‌شود. بدیهی است که هرچه دهانه سقف وسیع‌تر باشد، ستون‌ها بیشتر از هم فاصله دارند.

بنابراین مانند فاکتور ابعاد دهانه که قبلا به آن اشاره کردیم، معمولا فاصله بین ستون‌ها در سقف یک طرفه 8 متر و در نوع دو طرفه‌ی آن حدودا 12 متر است. هرچند با رعایت برخی شرایط و تمهیدات، این فاصله می‌تواند تا 16-17 متر نیز افزایش یابد. معمولا در سازه‌هایی که فواصل بین ستون‌ها زیادتر از 7 متر است، از سقف‌های وافل کمک گرفته می‌شود و برای دهانه‌های کوچکتر، سقف‌های دیگر رایج هستند. معمولا در اجرای سقف‌های وافل، ترجیح داده می‌شود که ستون‌ها درون دیوار جاگذاری شوند. قرار دادن ستون‌ها در یک آکس، یا برابر بودن فاصله بین ستون‌ها در این سقف الزامی نیست. با این حال وجود نظم کلی در محل ستون‌ها و فاصله بین آن‌ها، بسیار بهتر است.

مقدار بتن مصرفی در سقف وافل

پیش‌تر گفتیم که مزیت مهم سقف‌های وافل، بتن مورد نیاز کمتر یا حذف بتن ناکارآمد است. این نکته هم از نظر کاهش وزن بار مرده سقف و هم از منظر کمتر شدن هزینه‌های لازم برای اجرای سقف سازه اهمیت دارد. منظور از بتن ناکارآمد، قسمتی از دال بتنی سازه سقف است که هیچ فشار و تنشی را تحمل نمی‌کند و عضو کششی مانند میلگرد هم درونش قرار نمی‌گیرد. بنابراین به نحوی اضافه است و با نبودنش هم در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود و هم وزن سقف کاهش می‌یابد.

از طرفی بتن مورد نیاز برای اجرای سقف یک طرفه و دو طرفه با هم متفاوت است. اندازه ضخامت یا قطر سقف هم در حجم بتن مصرفی برای ایجاد آن موثر است. در سقف‌های دو طرفه، تیرچه‌ها در 2 جهت قرار می‌گیرند و این باعث می‌شود حجم بتن مورد نیاز هم بیشتر باشد. قبل از اجرای سقف سازه، می‌توان میزان بتن مورد نیاز را محاسبه کرد. برای این محاسبه لازم است ضخامت دال وافل، حجم بتن تیر و قسمت‌های توپر در نظر گرفته شود.

میزان بتن مصرفی در یک سقف وافل، به ابعاد دهانه آن وابسته است. رابطه بین این دو، رابطه‌ای مستقیم است و برای دهانه‌های وسیع‌تر، بتن زیادتری مورد نیاز است. ابعاد قالب‌های به‌کار برده شده برای ساخت سقف هم در مقدار بتن مصرفی تاثیرگذار هستند.

نکات مهم در زمان قالب برداری

از نقاط مثبت مورد توجهی که در مورد سقف‌های وافل مطرح می‌شود، امکان استفاده‌ی چند باره از قالب‌های این نوع سقف است. با وجود این که قالب‌ها باید خریداری شوند، اما می‌توان از آن‌ها دوباره استفاده کرد. البته این موضوع به شرطی محقق می‌شود که برداشتن قالب با مهارت و دقت کافی انجام شود و قالب‌ها صدمه‌ای نبینند.

امکان شکستن یا ترک خوردن قالب‌ها یا گیر کردن آن‌ها در بتن وجود دارد، به‌همین دلیل باید تمهیدات لازم از قبل در نظر گرفته شود و عملیات قالب‌برداری هم دقیق و با احتیاط انجام شود. نمونه‌ای از آن تمهیدات، چرب کردن قالب‌ها قبل از بتن‌ریزی یا استفاده از قالب‌های قفل‌دار سقف وافل است که بازکردن و برداشتنشان راحت‌تر است.

برداشتن قالب از زیر سقف باید وقتی بتن به حد کافی سفت و سخت شد، انجام شود. توصیه می‌کنیم قالب‌برداری تحت نظر مهندس مجری کار انجام شود. طول زمان مناسب برای این کار با توجه به دما مشخص می‌شود و برای برآورد آن باید از مبحث نهم مقررات ملی ساختمان استفاده کرد. درست مانند قالب‌ها، بازکردن تیرهای میانی هم باید بعد از مدت معین صورت گیرد.

برای چرب کردن قالب فقط روغن‌های گیاهی مناسب هستند و باید دقت داشتن تا آرماتورها به روغن آغشته نشوند تا بتوانند به خوبی به بتن بچسبند. بازکردن و بیرون کشیدن قالب باید یا احتیاط، از 4 جهت و بدون کمک گرفتن از اجسام نوک تیز که به قالب صدمه می‌زنند، انجام شود.

اجرای سقف وافل

حالا که با سقف وافل، مزیت‌ها و نکات مهم در مورد آن آشنا شدیم، نیاز است تا شیوه اجرای این مدل سقف ساختمانی را شرح دهیم. ساخت این سقف باید با توجه به استانداردها، نکات فنی و با دقت و نظارت بر روند اجرا انجام شود تا ایمنی و استحکام مورد نظر را داشته باشد. سقف‌های وافل مانند انواع دیگر سقف بتنی، در چند مرحله مختلف اجرا می‌شوند

مرحله اول: زیرسازی یا شاسی کشی

اولین مرحله متعلق به عملیات زیرسازی است که در آن متریالی نصب می‌شود تا در مرحله بعدی، قالب وافل روی آن‌ها قرار داده شود. متریال زیرسازی می‌تواند پروفیل‌های چوبی، قوطی‌های فلزی یا برخی مواد مشابه دیگر باشد که قالب‌ در مرحله بعد یا بست‌های مخصوص به آن‌ها وصل می‌شود. این مرحله مشابه زیرسازی سقف تیرچه بلوک و بدون استفاده از قالب فلزی صورت می‌گیرد. به این خاطر که قالب وافل بدون نیاز به واسطه روی قوطی‌های فلزی قرار داده شده و محفظه لازم برای ریختن بتن فراهم می‌شود.

برای اجرای سقف‌هایی که ارتفاع کمتر از حدود 3.5 متر دارند، شمع‌بندی نیز قبل از قوطی کشی انجام می‌شود. اما برای ارتفاع‌های بیشتر، جک بلند یا اسکفولد بکاربرده می‌شود تا سطح زیر سقف را بپوشاند. سپس مرحله زیرسازی سقف وافل طبق معمول انجام می‌شود.

زیرسازی این مدل سقف طبق آئین‌نامه 94 انجام می‌شود. قوطی‌ها روی شمع تعبیه می‌شوند تا تکیه‌گاهی برای قالب‌بندی باشند. این کار به 2 شیوه انجام می‌شود؛

• 1- 2 لبه‌ی 2 ردیف قالب روی یک قوطی گذاشته می‌شود.
• 2- برای هرردیف قالب، یک قوطی قرار داده شده و لبه هریک به یک قوطی تکیه می‌کند.

روش اول گفته شده ساده‌تر و ارزان‌تر بوده، اما کمتر ایمن است. روش دوم ارزان تر است و از نظر ایمنی هم در سطح مطلوبی قرار می‌گیرد، اما برای انجامش به نسبت، به مدت طولانی‌تری نیاز است.

مرحله دوم: قالب بندی

قالب مورد نیاز برای ساخت سقف‌های وافل، دال قابلمه‌ای است که طبق آئین نامه عملیات قالب بندی اجرا می‌شود. قالب‌ها در مرحله دوم روی مواد زیرسازی چیده می‌شوند و تیرچه‌ها در موقعیت مناسب قرار داده می‌شوند. گذاشتن تیرچه‌ها نیازی به جوشکاری و اتصال ندارند و چون نیاز نیست به صورت دوبل استفاده شوند، سقف وافل نهایی سبک‌تر و ارزان‌تر است.

قالب بندی می‌تواند با 2 شیوه انجام شود.

1. روش متداول‌تر به صورتی است که قالب‌های وافل بین قوطی‌ها قرار داده شده و سپس میلگردهای U شکلی برای متصل کردن هر 2 قالب کنارهم به کاربرده می‌شود.
2. شیوه دیگری هم برای قرار دادن قالب‌ها وجود دارد که در آن از قالب قفل‌دار استفاده می‌شود. این نوع قالب وافل، چنین امکانی را فراهم کرده که بعد از قراردادن در جای مناسب، به قالب کناری خود قفل ‌شود.

لازم به ذکر است که در قالب‌بندی به سبک اول، میزان میلگرد بیشتری به‌کاربرده می‌شود و از نظر ایمنی و دقیق بودن، چندان مطلوب نیست. مضاف بر این که مدت بیشتری هم برای اجرا صرف می‌شود. یک عیب دیگرش این است که امکان نشتی بتن از بین قالب‌ها یا جابجا شدنشان وقتی در معرض وزش شدید باد قرار می‌گیرند، وجود دارد.

اما در مورد روش دوم می‌توان گفت که ارزان‌تر و سریع‌تر تمام می‌شود، کیفیت بالاتری دارد و احتمال نشتی بتن بعد از بتن‌ریزی در آن به کمترین ممکن رسیده است. همچنین ایمنی بهتری در حین اجرا تضمین می‌شود. قالب‌های وافل اندازه‌های متفاوتی دارند که باید با در نظر گرفتن موارد طراحی شده و شرایط کار، قالب‌هایی با ابعاد مناسب را انتخاب کنید‌.

مرحله سوم: آرماتوربندی سقف وافل

بعد از قالب چینی، نوبت به آرماتوربندی یا قراردادن میلگردها می‌رسد که برای این کار، از میلگردهای حرارتی کلاف شماره 6 یا مش آماده استفاده می‌شود. برای قالب‌بندی سقف، تعاد مشخصی آرماتور کششی بین قالب‌ها با طراحی و فواصل تعیین شده قرار داده می‌شود و مقدار آن‌ها نیز از مرحله طراحی معلوم است. میلگردهای حرارتی هم با میزان فاصله مشخصی از قالب، به صورت شبکه مش آماده قرار می‌گیرند.

مرحله چهارم: بتن ریزی

در ادامه بعد از آرماتوربندی، بتن تازه تهیه و به صورت یکپارچه در فضای ایجاد شده بین قالب‌ها ریخته می‌شود. برعکس سقف‌های یوبوت و کوبیاکس، در این نوع سقف تا قبل از گیرش، نیازی به استفاده از ویبراتور برای متراکم‌تر کردن بتن وجود ندارد. چراکه تمام قسمت‌های فواصل قالب که ظرف بتن‌ریزی محسوب می‌شود، باز و در دسترس است. قبل از خشک و سفت شدن بتن، می‌توان در صورت دلخواه سطح رویی سقف وافل را با کمک ابزارهایی مثل ماله پروانه‌ای، پرداخت و صاف و یکدست کرد.

مرحله پنجم: قالب برداری

پس از گیرش بتن، باید قالب‌ها برداشته شوند. از آن جا که می‌توان از قالب‌های وافل چندین بار استفاده کرد، باید این مرحله با دقت و احتیاط کافی انجام شود تا قالب‌ها آسیب نبینند. برای این که بازکردن و برداشتن قالب در انتهای کار راحت‌تر باشد و قالب ترک نخورد یا در جایش گیر نکند، بعضی مواقع سطح پشتی آن‌ها را قبل از بتن‌ریزی با روغن گیاهی چرب می‌کنند.

البته در صورتی که تصمیم به چرب کردن قالب‌ها دارید، باید دقت کافی داشته باشید که میلگردهای جاگذاری شده چرب نشوند. چراکه چرب شدن میلگردها باعث می‌شود به‌طور کافی به بتن نچسبند و این مساله استحکام سقف را کاهش می‌دهد.

معمولا جنس قالب‌های وافل پلی پروپیلن است. نوع متریال مورد استفاده برای ساخت بعضی از این قالب‌ها، از پلاستیکی است که به بتن نمی‌چسبد و به همین دلیل نیازی به چرب کردن آن وجود ندارد. این قالب‌ها به راحتی جدا می‌شوند و همچنین قابل بازیافت هستند.

مرحله ششم: نازک کاری سقف وافل

آخرین مرحله مربوط به نازک کاری است. به این معنا که برای بهبود نمای زیری سقف، فعالیت‌های برنامه ریزی شده انجام می‌شود. ممکن است قسمت داخلی با سقف کاذب پوشانده شود یا به روش‌های مختلف زیباسازی و نورپردازی شود.

تفاوت بین روش اجرا سقف یک طرفه و دو طرفه

چندین فرق بین نحوه اجرای این دو نوع سقف وافل وجود دارد:

1. • در سقف یک طرفه، باید حتما از تیرهای میانی استفاده شود و امکان صرف نظر از آن‌ها وجود ندارد. در حالی که در اجرای سقف دو طرفه، تیرهای میانی حذف می‌شوند.
2. • سقف‌های یک طرفه وافل، 2 ستون برای تکیه‌گاه دارند که بار سقف را به ستون انتقال می‌دهند. اما در سقف دو طرفه، تعداد تکیه‌گاه‌ها 4 عدد و در دو جهت است.
3. • در سقف وافل 1 طرفه، میلگردهای حرارتی برای آرماتوربندی به‌کار برده می‌شوند، اما سقف‌های 2 طرفه در هردو جهت، میلگرد اصلی به صورت شبکه‌ای به‌کار می‌رود.
4. • مخارج اجرای سقف‌های دو طرفه بالاتر از مدل یک طرفه است.
5. • قالب بندی سقف دوطرفه به شکلی است که دهانه‌های وسیع‌تری را ایجاد کرده و تعداد ستون‌ها را کاهش می‌دهد.
6. • اجرای سقف یک طرفه شباهت‌هایی با شیوه اجرای سقف تیرچه بلوک دارد.

انواع قالب وافل

• قالب وافل یک طرفه: برای سقف‌های وافلی که دهانه کوچکتر دارند، از این مدل قالب استفاده می‌شود. این قالب، بار زنده و مرده را در یک طرف و یک راستا انتقال می‌دهد و در بتن‌ریزی باعث ایجاد تیرچه می‌شود. طول این قالب‌ها معمولا 14-12 سانتیمتر بوده و در حدود 30-25 سانتیمترهم عمق دارند. فاصله آکس در سقف وافل یک طرفه اغلب 70-60 سانتیمتر است. قالب‌های یک طرفه وافل بست‌های خاصی برای اتصال به یکدیگر دارند تا دال مکعب مستطیلی لازم برای سقف را بسازند.
• قالب وافل دو طرفه: سقف‌های مشبک یا دو طرفه و سقف‌هایی که دهانه بزرگتر دارند، با این قالب اجرا می‌شوند. در سقفی که با این قالب بتن‌ریزی می‌شود، بار در دو راستا توزیع می‌شود. اکثر این قالب‌ها سایزی در بازه بین 60 در 60 تا 90 در 90 دارند. قالب‌های دو طرفه با بست به قالب‌های کناری متصل نمی‌شوند، اما همچنان مثل قالب‌های یک طرفه چند بار مصرف هستند.
• قالب وافل قفل‌دار: این مدل قالب‌های سقف وافل با پین‌هایی در جای خود و کنار همدیگر قفل می‌شوند. در پایان کار، به سادگی این قفل‌ها باز شده و سپس قالب برداشته می‌شود. این قالب‌ها در برابر ضربه مقاومت بالاتری دارند و در حین بتن‌ریزی، برخلاف قالب‌های معمولی از جای خود تکان نمی‌خورند. استحکام بالای این قالب‌ها به علت ساختار شبکه مانند محکمی است که درون قالب قرار دارد. این قالب‌ها اندازه‌های متفاوتی دارند. معمولا طول آن‌ها از 18 تا 28 سانتیمتر متغیر است و طول و عرضشان می‌تواند 60 یا 80 باشد.

تفاوت بین قالب‌ وافل با سایر قالب ها

بعضی مدل‌های قالب و سقف دیگر نیز وجود دارند که می‌توانند بتن مصرفی را کاهش داده و اصطلاحا مقداری از بتن ناکارآمد را از میان بردارند. نمونه‌ای از آن‌ها قالب‌های یوبوت و کوبیاکس هستند. اما این قالب‌ها برخلاف وافل، قابل استفاده‌ی مجدد نیستند. در واقع برعکس قالب وافل، یکبار مصرف هستند. با بکارگیری این قالب‌ها برخلاف قالب سقف وافل، سقف بطوری ساخته نمی‌شود که بتن ناکارآمد کاملا حذف شود. بلکه مقداری از بتن میانی دال حذف می‌شود و بتن کششی همچنان باقی می‌ماند. اما در وافل از بتن میانی و کششی صرف نظر شده است. به همین دلیل همچنان قالب‌بندی وافل بیشترین میزان کاهش بتن ناکارآمد، صرفه‌جویی در هزینه و سبک‌سازی سقف را ایجاد می‌کند.

قالب‌های وافل در زیر سقف قرار می‌گیرند و دور از اشعه‌های نور خورشید هستند. اما قالب‌های گفته شده روی سقف قرار می‌گیرند و آفتاب می‌تواند باعث پوسیدگی آن‌ها شود. از طرفی امکان استفاده دوباره از قالب‌های وافل، باعث شده تا از نظر هزینه‌های خرج شده مقرون بصرفه‌تر باشند. حتی ممکن است بتوانید به جای خریداری، آن‌ها را اجاره کنید. این قالب‌ها با توجه به امکان بازیافتشان، از لحاظ زیست محیطی مشکل‌ساز نخواهند بود.

آیا سقف وافل را می‌توان در سازه‌های فلزی استفاده کرد؟

بله، از این مدل سقف برای سوله‌ها و اسکلت‌های فلزی فولادی هم می‌توان استفاده کرد. انواع یک طرفه و دو طرفه‌ی این سقف در سازه‌های فولادی به‌کار برده می‌شود. چراکه بکارگیری سقف وافل می‌تواند دهانه‌های وسیع‌تری داشته و تعداد ستون‌ها را کاهش دهد. بنابراین، هزینه‌های کلی اجرای پروژه را نسبت به سقف‌های کرمیت و عرشه فولادی به مراتب کمتر می‌کند.