عناوین اصلی این مطلب
جزئیات اجرایی آرماتوربندی
آرماتوربندی یکی از مراحل اساسی در اجرای اسکلت بتنی ساختمان هاست. بدون استفاده از آرایش میلگردها، اعضای یک ساختمان بتنی نمی‌توانند مقاومت کششی مطلوبی داشته باشند. بنابراین در ساخت هر سازه‌ی بتنی، از بتن مسلح استفاده می‌شود که لازمه‌ی آن، انجام عملیات آرماتوربندی است.
عملیات آرماتوربندی باید توسط افراد متخصص که مهارت کافی در انجام این کار دارند، صورت گیرد. همچنین در برخی موارد و در پروژه‌های ساخت و ساز بزرگ، نیاز به حضور مهندس ناظر وجود دارد تا کار با دقت بررسی و تایید شود. برای آشنایی بیشتر شما با نکات و جزئیات اجرایی آرماتوربندی، مواردی را در این مقاله شرح می‌دهیم که باید در بستن آرماتورها مورد توجه قرار بگیرند.
شرکت آذر ایستا بنا مجری طرح‌های ساختمانی از جمله اجرای اسکلت بتنی است. کلیه مراحل اجرایی ضروری برای ساخت یک بنا یا سازه از جمله قالب‌بندی، عملیات آرماتوربندی، بتن‌ریزی و… با بهترین کیفیت و رعایت اصول و استانداردهای لازم توسط تیم متخصص ما انجام می‌شود.
آرماتوربندی چیست و به چه هدفی انجام می‌شود؟
در ساخت اسکلت‌های بتنی، معمولا از بتن مسلح استفاده می‌شود. بتن به تنهایی استحکام فشاری زیاد ولی مقاومت کششی کم دارد. به همین دلیل نمی‌توان فقط از بتن به تنهایی در ساخت اسکلت بتنی یک سازه استفاده کرد. با افزودن اعضای فولادی به ویژه میلگردها به اسکلت، مقاومت کششی هر عضو بتنی بالاتر می‌رود تا به حد لازم برای تحمل وزن یک بنا برسد. ترکیب بتن و میلگرد و ساخت و ساز، بتن مسلح را می‌سازد که خصوصیات فیزیکی مطلوبی برای ایجاد سازه‌ها دارد. در این مقاله ابتدا به کلیات و سپس جزئیات اجرایی آرماتوربندی می‌پردازیم.
میلگردهایی که در عضوهای بتنی کار گذاشته می‌شوند، با آرایش خاصی کنار هم قرار داده می‌شوند. به میلگردها آرماتورهای حرارتی هم گفته می‌شود و عملیات آرماتوربندی، به معنای قرار دادن میلگردها در جای مشخص و اتصال آن‌ها به همدیگر است. آرماتورها باید در مراحلی تخصصی به دقت در جای درست خود کار گذاشته شوند تا در مرحله بعدی یعنی بتن‌ریزی، بتن کاملا روی آن‌ها را بپوشاند.
برای اینکه بتن بتواند ساختار محکم خود را حفظ کرده و مقاومت کششی خوبی از خود نشان دهد، اعضای بتنی را در قالب بلوک‌هایی که از درون آن‌ها عضو فلزی به ویژه میلگرد رد می‌شود، می‌سازند. آرماتورها نقش اسکلت‌بندی درون اعضای بتنی سازه را ایفا می‌کنند و مقاومت کلی آن را افزایش می‌دهند. تا حدی که بتن مسلح بعد از خشک شدن و گیرش ماده بتنی، مثل یک سنگ سفت و محکم می‌شود.
قبل از پرداختن به جزئیات اجرایی آرماتوربندی باید بدانیم که بطور کلی در آرماتوربندی، میلگردها و بقیه اجزای فولادی با یک نظم و روند مشخص در کنارهم قرار داده شده و به روش جوشکاری سرد یا با استفاده از بست‌های فلزی، به هم متصل می‌شوند. این فرایند هم در ساختمان‌های کوچک با طبقات محدود و هم در ساختمان‌های بزرگ با تعداد طبقات زیاد بکار می‌رود.
مراحل و جزئیات اجرایی آرماتوربندی
آرماتوربندی علی‌رغم این که عملیات ساده‌ای به نظر می‌رسد، ولی دارای نکات اجرایی مهمی است که باید قبل یا در حین کار در نظر گرفته شوند. مراحل آرماتوربندی باید طبق اصول مشخصی به دقت و با رعایت استانداردها انجام شود. در ادامه این مراحل را همراه با جزئیات اجرایی آن‌ها شرح می‌دهیم.
گام 1: در اختیار داشتن یک پلان کلی از سازه
یکی از موارد اهم در امر آرماتوربندی، این است که قبل از آغاز و انجام هرگونه اقدامی، یک پلان کلی از ساختمان داشته باشید. بدون پلان کلی، نمی‌توان به درستی و بطور دقیق آرماتوربندی را انجام داد. بنابراین باید با طرح و نقشه‌ی سازه‌ی مورد نظر آشنا باشیم تا بتوانیم جزئیات اجرایی آرماتوربندی را مشخص کنیم. در پلان معمولا باید به اطلاعاتی از قبیل اعضای سازه، طبقه‌ها و اطلاعات دیگری که مورد نیاز است، اشاره شده باشد.
گام 2: تهیه آرماتورهای حرارتی
مرحله بعدی که به پیش از آغاز آرماتوربندی مربوط می‌شود، خرید میلگرد مناسب برای اجرای عملیات است. ویژگی‌ها و خصوصیات سازه مورد نظر، تعیین کننده‌ی این مساله هستند که به چه نوع و چه تعداد میلگرد نیاز دارید. مثلا برای آرماتوربندی یک سازه نسبتا کوچک، استفاده از میلگرد آجدار فولادی پیشنهاد می‌شود.
میلگرد آجدار فولادی معمولا استحکام و مقامت کافی را برای ساختمان‌های معمولی فراهم می‌کند. در حالی که در مورد سازه‌های بزرگتر همچون فروشگاه بزرگ، ساختمان تجاری یا مسکونی چند طبقه، پاساژ و ساختمان‌هایی از این قبیل، باید برای اجرای آرماتوربندی هر قسمت اعم از ستون‌ها، راه پله یا سقف، میلگرد خاص مناسبی را تأمین کرده و به کار گرفت.
گام 3: نظارت بر آرماتوربندی توسط متخصص
یکی دیگر از جزئیات اجرایی آرماتوربندی، الزام نظارت بر روند آرماتوربندی توسط مهندسین ناظر است. یک مهندس ناظر باید در تمام مرحله‌های عملیات آرماتوربندی و سایر مراحل ساخت و ساز، حضور داشته و نظارت دقیقی به عمل آورد. از جمله‌ی مواردی که مهندسین ناظر باید به آن توجه کنند، استاندارد و کیفیت میلگردهای بکاربرده شده در ساخت سازه است.
به این منظور، آرماتورهای حرارتی خریداری شده از لحاظ ابعاد، نوع آرماتور و خصوصیاتش به‌خوبی بررسی می‌شوند. مشخصات این میلگردها باید با مشخصاتی که در پلان کلی سازه مطرح شده، تطابق داشته باشد. در صورت تطابق، مهندس ناظر می‌تواند اطمینان حاصل کند که مراحل به درستی انجام شده و آرماتوربندی در بالابردن استحکام سازه موثر خواهد بود.
علاوه‌بر بررسی میلگردها، در برخی پروژه‌های عمرانی کلان و بااهمیت، مهندسان ناظر روی مراحل و جزئیات اجرایی آرماتوربندی هم نظارت می‌کنند تا مشکلات و اهمال احتمالی در نصب میلگردها و اتصالشان به وجود نیامده و همه چیز طبق نقشه و طرح اولیه پیش برود.
گام 4: انتخاب طرز اجرای آرماتوربندی
قدم بعدی بعد از بررسی و انجام مراحل پیش از شروع کار، انتخاب کردن روش اجرای آرماتوربندی در سازه‌ی مورد نظر است. در این مورد باید به چند نکته توجه شده و سپس بهترین روش آرماتوربندی انتخاب گردد. یکی از نکات مهم این است که در آرماتوربندی، اغلب جهت متصل کردن آرماتورهای حرارتی و محکم کردن آن‌ها رد سر جای خود، از جوشکاری معمول استفاده نمی‌شود.
چرا که این امر استحکام کششی میلگردها را کم می‌کند. در اصول و جزئیات اجرایی آرماتوربندی متصل کردن آرماتورها به همدیگر با استفاده از سیم مفتول، ترجیح داده می‌شود. اتصال گفته شده ممکن است به شیوه «ضربدری» یا «بستن از کنار» انجام شود. شیوه‌ای که در عمل انتخاب می‌شود، وابسته به این است که کدام قسمت سازه باید آرماتوربندی شود.
در شیوه‌ی ضربدری، 2 میلگرد روی هم قرار داده شده و یک سیم مفتول به حالت ضربدری از دو طرفشان رد می‌شود و در زیر و روی میلگردها قرار می‌گیرد. انتهای مفتول‌ها، به کمک انبردست پیچانده و محکم می‌شود. در شیوه بستن از کنار (کراواتی) بعد از تعبیه میلگردها روی هم، سیم مفتول صرفا از زیر آرماتور زیرین رد شده و بعد از رد شدن از کنار آرماتور رویی، انتهای هر دو سیم بهم وصل کرده می‌شود. برای آرماتوربندی سقف و فونداسیون یک سازه، عمدتا از شیوه آرماتوربندی کراواتی استفاده می‌شود.
گام 5: جزئیات اجرایی آرماتوربندی در اتصال میلگردها
پس از انتخاب روش مناسب برای اجرای آرماتوربندی، تعبیه آرماتورهای حرارتی در جای مناسب و اتصالشان به هم دیگر به شیوه مطلوب، انجام می‌شود. بنابراین جایگذاری آرماتورها به شکل درست انجام شده و سپس متصل می‌شوند. در صورتی که ساختمان مد نظر برای انجام عملیات آرماتوربندی ابعاد بالایی داشته و متحمل فشار زیاد است، می‌بایست از آرماتورهای بزرگ استفاده شود.
ولی در ساختمان‌های کوچک یا اعضای کوچکی از سازه، فقط باید میزان مناسب از آرماتورها درون بتن تعبیه شوند. تعبیه و اتصال میلگردها باید به گونه‌ای باشد که پس از انجام بتن‌ریزی، ماده‌ی بتنی به‌طور کامل همه قسمت‌های فولادی و میلگردها را بپوشاند. هیچ قسمتی از آرماتورها نباید از عضو بتنی بیرون بزند و مشخص باشد.
گام 6: بررسی میلگردها و جزئیات اجرایی آرماتوربندی
این احتمال وجود دارد که میلگردها در حین فرایند تولید و شکل‌دهی، بارگیری برای انتقال به محل احداث سازه و یا در حین انجام مراحل ساخت و ساز مانند آرماتوربندی، آسیب ببینند. آسیب‌های احتمالی، کیفیت میلگرد مورد استفاده برای آرماتوربندی را کاهش می‌دهند. پس باید آرماتورهای حرارتی تهیه شده برای ساختمان را چند مرتبه حتی پس از آرماتوربندی بررسی کرد.
در این بررسی، توجه لازم برای چک کردن این مساله که میلگردها شل و دفرمه نشده باشند و سیم مفتولی که آن‌ها را به هم متصل کرده پاره یا باز نشده باشد، به عمل می‌آید. اگر آرماتورها به هر دلیلی شل شده بودند، باید از مجریان کار خواسته شود که مجددا آرماتورها با دقت بالاتری در سرجایشان سفت و محکم بسته شوند.
یکی از اقدامات قابل انجام در جهت بررسی جزئیات اجرایی آرماتوربندی، این است که روی شبکه میلگردها قدم زده و با پا از جهات متفاوت به میلگردها ضربه زده می‌شود. این ضربه‌ها خیال ناظران را از اتصال محکم و دقیق آرماتورها به هم و خرد نشدن ساختار مش با یک ضربه، راحت می‌کند.
گام 7: انجام عملیات بتن‌ریزی
بعد از این که همه‌ی مراحل گفته شده طی شده و آرماتوربندی از همه لحاظ چک و تایید شد، نوبت به بتن‌ریزی می‌رسد. بتن‌ریزی نیازمند قالب‌هایی است که بتوانند با ایجاد یک ساختار مشخص در اطراف میلگردها، زمینه کاورشدن تمام قسمت‌های همه میلگردها با بتن را فراهم کنند. قالب‌ها اندازه، مدل، جنس و شکل مختلفی دارند و بستری برای نگهداشتن مخلوط بتن تازه هستند. زمانی که بتن مانند ظرفی در این قالب‌ها ریخته و خشک شود، بتن مسلح آماده می‌شود. نوع قالب مورد استفاده بستگی به بخشی از ساختمان که باید آرماتوربندی شود، بستگی دارد.
سایر نکات و جزئیات اجرایی آرماتوربندی
برای انجام آرماتوربندی به شکل صحیح و اصولی، رعایت نکات زیر بسیار پیشنهاد می‌شود.
- – در هنگام آرماتوربندی فونداسیون ساختمان، می‌بایست کف فونداسیون را چک کرده و اطمینان پیدا کنید که تمیز و بدون قطعه اضافی است.
- – برحسب نقشه پلان، محاسبات و اطلاعات انجام شده پیش از اجرای پروژه و با همراهی مهندس ناظر، قطر و فاصله میلگردها از همدیگر را چک کنید.
- – از موارد دیگری که باید بررسی شوند، عمق فونداسیون و استحکام خرک‌ها هستند.
- – قبل و بعد از بتن‌ریزی، موقعیت میلگردها را ارزیابی کنید و مطمئن شوید که زیر، بالا و کناره‌های میلگردها به‌طور کامل با بتن پوشانده می‌شود و بیرون زدگی وجود ندارد.
یکی از جزئیات اجرایی آرماتوربندی این است که میلگردهای به‌کاربرده شده اصلا نباید آغشته به روغن، زنگ زده، پرس شده یا غیر استاندارد باشند.
